Το Αρχαίο Θέατρο της Ασπένδου: Ένα Αριστούργημα Αρχιτεκτονικής που Ζει Ακόμα, του Π. Βορεόπουλου*
Το αρχαίο θέατρο της Ασπένδου θεωρείται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα αρχαία ελληνικά θέατρα στον κόσμο. Η τεράστια κλίμακα του θεάτρου είναι εντυπωσιακή. Το συνολικό πλάτος του θεάτρου είναι 96 μέτρα και έχει χωρητικότητα καθισμάτων 10.000 – 12.000 θεατών, ενώ άλλα στοιχεία ακολουθούν γενικές αναλογίες: το πλάτος της σκηνής είναι το μισό του πλάτους του κτιρίου και η διάμετρος της ορχήστρας είναι το μισό του πλάτους της σκηνής. Χτίστηκε από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Ζήνωνα το 155 μ.Χ. στην ελληνιστική περίοδο. Οι κερκίδες (το κοίλον) είναι σκαμμένες στην ανατολική πλαγιά της ακρόπολης. Τα υπόλοιπα – η σκηνή, ο οπίσθιος τοίχος και οι πλευρικοί πύργοι – αποτελούνται από ένα σύστημα πέτρινων αψίδων και θόλων. Το κοίλο ήταν κατασκευασμένο αμφιθεατρικά και έφερε τρία διαζώματα, (το κάτω, το μεσαίο και το άνω με θολωτές καμάρες) ενδιάμεσα των οποίων φέρονταν ανά είκοσι σειρές μαρμάρινα καθίσματα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον από αρχιτεκτονική άποψη παρουσιάζει η μεγάλη πρόσοψη της σκηνής που το ύψος της έφθανε περίπου τα 14 μ.
Ολόκληρο το χώρο της σκηνής φέρεται να σκέπαζε λοξή ξύλινη στέγη που εξασφάλιζε επίσης και ηχομόνωση. Η στέγη αυτή ήταν κρεμαστή σε ιστούς που ήταν περασμένοι σε 58 πακτωμένους προβόλους στο άνω μέρος της σκηνής και που με σχοινιά σύρονταν περιμετρικά από τις θολωτές καμάρες του άνω διαζώματος. Λέγεται ότι το θέατρο αυτό, ήταν δωρεά δύο πλουσίων Ασπενδίων εμπόρων της εποχής.
Κατά την Βυζαντινή περίοδο το θέατρο είχε μεταβληθεί αρχικά σε καραβάν-σεράι (σταθμό καραβανιών), αργότερα όμως μετά την κατάληψη της περιοχής από τους Σελτζούκους αποτελούσε Σελτζουκικό ανάκτορο. Μέχρι πρόσφατα στο θέατρο αυτό παρουσιάζονταν διάφορα θερινά καλλιτεχνικά φεστιβάλ. Το θέατρο συντηρείται επιμελώς ανά τακτά χρονικά διαστήματα και είναι γνωστό για την εξαιρετική ακουστική του και την έξοχη αρχιτεκτονική του διακόσμηση. Το διώροφο κτίριο είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό και, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του θεάτρου, έχει διατηρηθεί εξαιρετικά καλά.
Σήμερα, το θέατρο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται όπως και στην αρχαιότητα. Από το 1994 και κάθε χρόνο, το θέατρο φιλοξένησε το Διεθνές Φεστιβάλ Όπερας και Μπαλέτου, με χιλιάδες επισκέπτες, όπως ακριβώς πριν από 2.000 χρόνια.
Η Άσπενδος ήταν αρχαία Ελληνική πόλη στην περιοχή της Παμφυλίας στη Μικρά Ασία περίπου 40 χλμ. ανατολικά από την παραθαλάσσια πόλη Αττάλεια της Μικράς Ασίας. Ήταν αποικία των Ελλήνων από το Άργος που φέρεται να την ίδρυσαν περί το 1000 π.Χ. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. η Άσπενδος αποτελούσε το σημαντικότερο κέντρο εμπορίου στη περιοχή με μεγάλες εξαγωγές γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Το 333 π.Χ. την πόλη κατέλαβε ο Μέγας Αλέξανδρος και το 190 π.Χ. περιέρχεται στους Ρωμαίους μετά από μεγάλη καταστροφή. Από το τέλος της Ρωμαϊκής περιόδου και στη συνέχεια κατά τη Βυζαντινή, η Άσπενδος έλαβε μια λατινογενή προσωνυμία καλούμενη “Primopolis” λόγω της εμπορικότητάς της, η οποία όμως άρχισε σιγά σιγά να φθίνει και να παρακμάζει. Από την αρχαία πόλη που βρίσκονται παρακείμενα του σημερινού λόφου Μπαλκίς κοντά στον ποταμό Μπάλκε Σου ή Κιοπρού Σου όπως λέγεται σήμερα ο αρχαίος Ευρυμέδοντας ποταμός, ξεχωρίζει το αρχαίο ελληνορωμαϊκό θέατρο που θεωρείται το καλύτερα διατηρημένο αρχαίο θέατρο στον κόσμο.
*ΠΑΡΗΣ ΒΟΡΕΟΠΟΥΛΟΣ
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Φοίτησε στο Κολλέγιο De La Salle. Σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Παράλληλα με τις πανεπιστημιακές του σπουδές, παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου στη δραματική σχολή Κυριαζή Χαρατσάρη. Είναι κάτοχος του πτυχίου ΣΕΛΜΕ με χαρακτηρισμό επίδοσης Άριστα και του Πιστοποιητικού Δεξιοτήτων και Γνώσεων στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, συμμετέχοντας επιτυχώς στις εξετάσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Κέντρο Πιστοποίησης Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Υπηρέτησε, επί σειρά ετών, ως καθηγητής και διευθυντής σε σχολεία στη Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και δημοσίευσε έργα για την ποίηση, το θέατρο, την πεζογραφία, το δοκίμιο, τη μετάφραση κ.ά.
Έλαβε τιμητικές διακρίσεις από διάφορους πολιτιστικούς, πνευματικούς και κοινωνικούς φορείς.
Είναι μέλος του Συλλόγου Αποφοίτων της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. “Φιλόλογος”, της Αμφικτυονίας Ελληνισμού, της Ένωσης Λογοτεχνών Β.Ε. καθώς επίσης και Έφορος Δημοσίων Σχέσεων της Εταιρείας Συγγραφέων Β.Ε.
Με ενδιαφέρον για τη γνωριμία του πολιτισμού άλλων λαών, ταξίδεψε σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής.
