Αντιμετωπίζοντας και Υπερβαίνοντας τη Μοναξιά
Η ανικανότητά μας να βιώνουμε το μεγαλείο της «Ύπαρξης» μας είναι ένας βασικός παράγοντας που οδηγεί σε αισθήματα μοναξιάς, τα οποία είναι σοβαρό εμπόδιο της ευτυχίας μας και συχνή αιτία κατάθλιψης.
Οι περισσότεροι από μας βιώσαμε κάποια στιγμή τον πόνο της μοναξιάς. Ο καθένας μας είχε στιγμές που ένιωσε παρεξηγημένος, απογοητευμένος, χωρίς στήριξη, εγκαταλελειμμένος, απομονωμένος ή μόνος του να αντιμετωπίσει τον κόσμο γύρω του.
Ας διευκρινίσουμε ότι το αίσθημα της «μοναξιάς» δεν είναι συνώνυμο της «μοναχικότητας». Μπορεί να είμαστε σωματικά μόνοι κι όμως να νιώθουμε κοντινή επαφή και ενότητα με τους άλλους, ενώ ένας άλλος μπορεί να περιτριγυρίζεται από οικογένεια, φίλους, κοινωνία και να νιώθει μια βαθιά και οδυνηρή μοναξιά.
Δυστυχώς αναπτύσσουμε πολλούς «συναισθηματικούς αμυντικούς μηχανισμούς» για να νιώθουμε ασφαλείς και σίγουροι. Όσο πιο ανασφαλείς νιώθουμε, τόσο περισσότερους αμυντικούς μηχανισμούς αναπτύσσουμε. Όσο ψηλότερο τοίχο χτίζουμε γύρω μας, τόσο πιο πιθανό είναι να νιώθουμε μόνοι.
Είναι δύσκολο να εκφράσουμε τι νιώθουμε πραγματικά από το φόβο να χάσουμε την αξία, ή την ελευθερία, ή την ασφάλεια μας. Πιστεύοντας ότι χρειάζεται να «προστατεύουμε» τις ανάγκες μας, δημιουργούμε αισθήματα μοναξιάς, όπου νιώθουμε ότι κανείς δεν μας καταλαβαίνει και δεν νοιάζεται για μας.
Αυτό μοιάζει με το λεπτεπίλεπτο και όμορφο τριαντάφυλλο που δημιουργεί πολλά αγκάθια για να προστατευτεί, ή με τη μαλακή ευάλωτη χελώνα που θα χανόταν χωρίς το προστατευτικό όστρακό της.
Νιώθουμε μοναξιά επειδή μας λείπει ο πραγματικός εαυτός μας, το γνώθι σαυτόν του Σωκράτη, ο εαυτός της αυτοπραγματωμένης ύπαρξης, ο Χριστός μέσα μας, ο Θεός μέσα μας, το πνεύμα, η ψυχή, ο αληθινός Εαυτός.
Μέθοδοι αντιμετώπισης και υπέρβασης της μοναξιάς
- Έχουμε την τάση να νιώθουμε μοναξιά όταν η προσοχή μας εστιάζεται υπερβολικά στον εαυτό μας, τα προβλήματά μας, τις ανεκπλήρωτες ανάγκες και επιθυμίες μας, το αίσθημα αδικίας και τη δυστυχία μας.
Μπορεί να είναι ωφέλιμο να σκεφτούμε πόσοι πολλοί άλλοι άνθρωποι είναι μόνοι, τυφλοί, ανάπηροι, χήροι, ορφανοί, σοβαρά άρρωστοι, φτωχοί, άστεγοι ή στα πρόθυρα της λιμοκτονίας. Αν το σκεφτούμε αυτό για μια στιγμή, θα αναγνωρίσουμε αμέσως ότι δεν είμαστε μόνοι. Θα συνειδητοποιήσουμε ότι πολλοί άνθρωποι νιώθουν μοναξιά και επιθυμούν κάποια στιγμή στη ζωή τους περισσότερη επαφή με τους άλλους. Αντί να νοιαζόμαστε για το τι θα μας προσφέρουν οι άλλοι, μπορούμε να σκεφτόμαστε τι μπορούμε να προσφέρουμε εμείς στους άλλους που μας χρειάζονται.
- Μπορούμε να πλησιάσουμε τους άλλους αντί να τους περιμένουμε να μας πλησιάσουν. Αυτό απαιτεί να υπερβούμε οποιαδήποτε μπλοκαρίσματα ή συμπλέγματα μάς εμποδίζουν να πλησιάσουμε εύκολα τους άλλους. Αυτά μπορεί να είναι:
α. Φόβος απόρριψης, αν βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση εκείνου που ανοίγεται πρώτος στον άλλον.
β. Φόβος ότι δεν είμαστε αγαπητοί ή αποδεχτοί από τους άλλους.
γ. Αίσθημα περηφάνιας ότι δεν γίνεται να πλησιάσουμε τον άλλον, αλλά πρέπει να μας πλησιάσει εκείνος.
δ. Αίσθηση ότι δεν έχουμε τίποτα να προσφέρουμε στους άλλους.
ε. Αίσθημα ανωτερότητας που μας κάνει να υποτιμούμε τους άλλους, να τους θεωρούμε ανάξιους της συντροφιάς μας, ή φόβο ότι θα χάσουμε την αξία μας αν τους κάνουμε παρέα.
στ. Έλλειψη αγάπης και υπομονής εκ μέρους μας.
ζ. Έναν γενικό φόβο και δυσπιστία για τους άλλους.
Έχουμε πολλά να κερδίσουμε υπερβαίνοντας τέτοια εμπόδια και ανοίγοντας την καρδιά μας στους άλλους.
- Θυμηθείτε πως όλοι χρειάζονται αγάπη, τρυφερότητα και φροντίδα. Όταν το θυμόμαστε αυτό, συνειδητοποιούμε πως η ανάγκη μας είναι θεμιτή. Από την άλλη, συνειδητοποιούμε ακόμη πως όλοι γύρω μας επιθυμούν το ίδιο πράγμα και, επομένως, δεν φοβόμαστε πια ή δεν είμαστε υπερβολικά περήφανοι να τους πλησιάσουμε.
- Όταν περπατάμε στο δρόμο ή κυκλοφορούμε δημόσια, μπορούμε να κοιτάξουμε τους άλλους στα μάτια, να χαμογελάσουμε και να κάνουμε ένα νεύμα με το κεφάλι μας, αναγνωρίζοντας την παρουσία τους. Μπορούμε να εστιαστούμε στην αίσθηση επαφής με τους άλλους. Όταν μιλάμε σε κάποιον, μπορούμε να τον κοιτάζουμε στα μάτια και να εστιαζόμαστε στην αιώνια θεια συνειδητότητα πίσω απ’ αυτά τα μάτια.
- Μπορούμε να αναπτύξουμε σχέση με τον εσώτερο Εαυτό μας, ο οποίος υπάρχει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από τη σύντομη σωματική ζωή μας. Όταν όλα τα συναισθήματα και οι σκέψεις υποχωρούν, είμαστε σε μια κατάσταση της «Ύπαρξης» παρά του γίγνεσθαι. Αυτό είναι το μέρος του εαυτού μας που αισθάνεται ολόκληρο και πλήρες την παρούσα στιγμή.
Μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να θρέψουμε αυτόν τον εσώτερο εαυτό είναι μέσα από την αυτοανάλυση, την προσευχή, το διαλογισμό και τη δημιουργική αυτοέκφραση. Τεχνικές σαν τη σωματική άσκηση, την αναπνοή και τη βαθιά χαλάρωση μπορεί να βοηθήσουν να ηρεμήσουν οι διαταραχές του νου, ώστε να βιωθεί πιο βαθιά η παρουσία του εσώτερου εαυτού.
- Όταν αναπτύσσουμε σχέση με την οικουμενική δύναμη, την οποία θα μπορούσαμε να ονομάσουμε Θεό, Ζωή ή Φύση, τότε σπάνια νιώθουμε πια μόνοι. Αυτή η δύναμη ή ύπαρξη είναι παρούσα οπουδήποτε βρισκόμαστε. Η μοναξιά εξαφανίζεται όταν βιώνεται η αλήθεια, ακριβώς όπως εξαφανίζεται το σκοτάδι όταν ανάψουμε ένα φως.
Η επιλογή να αναπτύξουμε σχέση με αυτή τη θεϊκή δύναμη σαν κάτι έξω από μας ή μέσα στον εαυτό μας είναι θέμα προσωπικής προτίμησης. Και στις δύο περιπτώσεις, ελαττώνουμε σημαντικά τη μοναξιά, συνειδητοποιώντας ότι είμαστε πάντοτε στην παρουσία και σε σχέση με το Θεϊκό Ον που είναι πανταχού παρόν σε όλα τα όντα και τη δημιουργία.
- Μπορούμε να ενωθούμε με άλλους που έχουν παρόμοια ενδιαφέροντα. Καθώς μεγαλώνουμε, μπορεί να βρούμε ότι οι παλιές προσωπικές επαφές μας δεν μας ικανοποιούν πια στον ίδιο βαθμό. Τα ενδιαφέροντα και οι ανάγκες μας μπορεί να έχουν αλλάξει, ενώ τα δικά τους έχουν παραμείνει τα ίδια. Έτσι, μπορεί να χρειάζεται να αναζητήσουμε νέες επαφές με κοινά ενδιαφέροντα.
Ένας λόγος που μπορεί να νιώθουμε μοναξιά είναι ότι αναζητάμε να έχουμε επαφή με ανθρώπους που δεν μοιράζονται τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε. Αντί να ψάξουμε για κάποιο συγκεκριμένο άτομο να γεμίσει τη μοναξιά μας, θα ήταν καλύτερα να ενωθούμε με μια ομάδα άλλων ανθρώπων που έχουν παρόμοιους στόχους. Θα είμαστε μαζί με ανθρώπους με τους οποίους μπορούμε να επικοινωνήσουμε.
- Μπορούμε να απομυθοποιήσουμε τη μοναξιά με το να κανονίσουμε να είμαστε μόνοι μερικές μέρες κάθε χρόνο. Ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους να υπερβούμε το φόβο για κάτι είναι να αντιμετωπίσουμε αυτό που φοβόμαστε. Αν φοβόμαστε τη μοναξιά, μπορούμε κατά καιρούς να είμαστε μόνοι και να αρχίσουμε να γνωρίζουμε τον εαυτό μας.
Μ’ αυτό τον τρόπο, μπορούμε να μάθουμε να αγαπάμε, να αποδεχόμαστε και να σεβόμαστε τον εαυτό μας. Μπορούμε να ανακαλύψουμε την εσωτερική μας πληρότητα.
Συμπερασματικά, όλοι νιώθουμε μοναξιά ή μη πληρότητα σε κάποιο βαθμό. Αυτό το αίσθημα αυξάνεται από την αίσθηση της ανασφάλειας, της τρωτότητας, της δυσπιστίας προς τους άλλους και της έλλειψης αυτοπεποίθησης και αυτοπαραδοχής. Από την άλλη, η παγκόσμια κατάσταση συμβάλλει σ’ αυτά τα συναισθήματα, δημιουργώντας επιδημία αποξένωσης και μοναξιάς.
Προσπαθούμε να αμβλύνουμε αυτά τα συναισθήματα με την απόκτηση αντικειμένων, την επιδίωξη αισθησιακής απόλαυσης, τη δημιουργία σχέσεων, με το να ανήκουμε σε οργανώσεις και με το να πέφτουμε με τα μούτρα στη δουλειά. Αυτές οι δραστηριότητες προσφέρουν στιγμιαία ανακούφιση από το δυσάρεστο συναίσθημα του κενού, αλλά δεν το εξαφανίζουν εντελώς.
Μια σχέση αποδοχής και αγάπης με τον εαυτό μας ή και το βίωμα της ενότητας με τη Θεϊκή Πηγή μας μπορούν να ικανοποιήσουν απόλυτα αυτή την ανάγκη μέσα μας. Μπορούμε να εργαστούμε προς αυτό το στόχο, ενώ ταυτόχρονα ανοιγόμαστε στους άλλους όλο και περισσότερο, καθώς αναπτύσσουμε μεγαλύτερη εσωτερική ασφάλεια, αυτοπεποίθηση, αυτογνωσία και αγάπη για όλα τα όντα – συμπεριλαμβάνοντας και τον εαυτό μας.
Ερωτήσεις για προβληματισμό:
(Θυμηθείτε να φαντάζεστε ότι ένα αθώο παιδί σάς θέτει αυτές τις ερωτήσεις)
- Τι χρειάζομαι από τους άλλους για να μην νιώθω μοναξιά;
- Τι χρειάζομαι από τον εαυτό μου για να νιώθω ενότητα με τους άλλους;
- Είμαι ανοιχτός στο να συναντώ άλλους και να συνδέομαι μαζί τους;
- Αισθάνομαι ότι αξίζω τη φιλία τους;
- Νιώθω ίσος με τους άλλους ή νιώθω ότι αξίζω περισσότερο ή λιγότερο απ’ αυτούς;
- Μήπως η περηφάνια μου με εμποδίζει να πλησιάσω τους άλλους;
- Ποια ενδιαφέροντα και ιδιότητες θα ήθελα να έχει κάποιος για να είμαστε φίλοι;
- Έχω εμπόδια στο να νιώθω τους ανθρώπους γύρω μου, ακόμη κι όταν είναι εκεί για μένα;
- Ποιοι άνθρωποι ήταν εκεί για μένα στο παρελθόν;
- Για ποιους ήμουν εγώ εκεί στο παρελθόν;
- Ποιοι άνθρωποι θα είναι προφανώς εκεί για μένα, αν τους χρειάζομαι;
- Για ποιους ανθρώπους θα είμαι εγώ εκεί, όταν με χρειάζονται;
- Ποιον θα ήθελα να πλησιάσω;
- Τι χρειάζομαι από τους άλλους για να αφήσω το αίσθημα της μοναξιάς;
- Περνώ αρκετό χρόνο με τον εαυτό μου για να έχω μια καλή σχέση μαζί του;
- Μου αρέσει ο εαυτός μου και θέλω να κάνω παρέα μαζί του;
- Διαθέτω χρόνο στην καλλιέργεια της επαφής μου με το θείο;
- Τι άλλο μπορώ να κάνω για να νιώθω το θείο μαζί μου όπου κι αν είμαι;
- Τι άλλο θα μου επιτρέψει να νιώθω πλήρης και ευτυχισμένος;
