ΜΠΕΚΕΤ «ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΓΟΝΤΟ»
Μετάφραση Πάρης Βορεόπουλος
Ο Πάρης Βορεόπουλος συνεχίζοντας τη συγγραφική του δραστηριότητα προχώρησε στην έκδοση του νέου του βιβλίου, τη μετάφραση του έργου «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμουελ Μπέκετ, του εκδοτικού οίκου «ΑΝΙΚΟΥΛΑ». Πρόκειται για μία καλαίσθητη έκδοση τόσο στην εμφάνιση, όσο και στο περιεχόμενο. Το έργο αποδίδεται με συμπυκνωμένους διαλόγους, με μινιμαλιστική σκηνική δράση, με ουσιαστική έκφραση, με περίεργη αίσθηση του χιούμορ, που είναι τα κυρίαρχα συστατικά τα οποία παρουσιάζονται μέσα από αλληγορίες, συμβολισμούς και μεταφορές. Είναι πλούσιο σε υπαινιγμούς για τη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά όπως και με το συμβολικό θέατρο το σημαντικό μυστήριο που κρύβεται πίσω από την πράξη παραμένει ανεξήγητο· ο συγγραφέας το αφήνει στο κοινό του για να βρει τις δικές του ερμηνείες στα δραματικά δρώμενα. “Γκοντό” είναι το όνομα της “Aναμονής”, στο “Χώρο” και το “Χρόνο”.
Ο Μπέκετ σαν δημιουργός εκφράζει το μυστήριο, τη σύγχυση και την αγωνία της ανθρώπινης ύπαρξης. Έδωσε μία εντελώς νέα θεώρηση της θεατρικής τέχνης, απογυμνώνει τα έργα του από το στοιχείο της δράσης και θέτει το «παράλογο» στην ουσία της ζωής, ενώ τα πρόσωπά του αντικατοπτρίζουν όλη την υπαρξιακή αγωνία του δημιουργού τους προσπαθώντας να δώσουν νόημα στη ζωή τους. Στα έργα του δεν υπάρχουν χαρακτήρες, πλοκή, εννοιολογικός διάλογος και η γλώσσα που χρησιμοποιεί δε λειτουργεί αποτελεσματικά σαν μέσο συνεννόησης αλλά με σκοπό να της αφαιρέσει την αξία της και αυτό γίνεται για να δώσει το μη επικοινωνιακό. Πρόσθεσε μια καινούρια διάσταση στη γλώσσα για να δημιουργεί μια άμεση εντύπωση στο κοινό.
«Όλοι στη ζωή κάτι περιμένουμε, ένα γεγονός, ένα πράγμα, ένα πρόσωπο. Στην κατάσταση της αναμονής ζούμε την εμπειρία της ροής του χρόνου στην πιο καθαρή και φανερή του μορφή. Όταν είμαστε σε δράση έχουμε την τάση να ξεχνάμε το πέρασμα του χρόνου, όταν περιμένουμε παθητικά, τότε αντιμετωπίζουμε την ενέργεια και τη δράση του ίδιου του χρόνου. Η ροή του χρόνου μας φέρνει αντιμέτωπους με το βασικό πρόβλημα της ύπαρξης, που είμαστε σε συνεχή ρευστότητα»(Μάρτιν Έσσλιν-Συγγραφέας-Κριτικός Θεάτρου του Παραλόγου).
Το βιβλίο προλογίζει ο Γιώργος Κιουρτσίδης, σκηνοθέτης, διευθυντής στο Θεατρικό Εργαστήρι «Θέσπις» του δήμου Νεάπολης-Συκεών.
Ένα αξιόλογο βιβλίο προστίθεται στο μωσαϊκό της παιδείας και του πολιτισμού του τόπου μας.
Ερωτηθείς ο Σάμουελ Μπέκετ, τι ήταν ο Γκοντό ή εν πάση περιπτώσει τι ήθελε να πει, απάντησε: «Αν το ήξερα, θα το έλεγα στο έργο». Σύμφωνα με τον επίσημο βιογράφο του, James Knowlson, ο Μπέκετ παραδέχτηκε ότι ως πρώτη έμπνευση για το “Περιμένοντας τον Γκοντό” υπήρξε μια εικόνα που είχε στο μυαλό του από έναν πίνακα του Γερμανού Ρομαντικού ζωγράφου Caspar David Friedrich, με τίτλο “Man and Woman Observing the Moon”. Στον πίνακα αυτό, απεικονίζονται δυο φιγούρες, στη μέση του πουθενά, δίπλα σε ένα γέρικο και ξερό δέντρο, να παρατηρούν το φεγγάρι.
Ο Βλαδίμηρος και ο Εστραγκόν, οι δυο βασικοί χαρακτήρες του έργου, περιμένουν έναν τρίτο άνθρωπο ονόματι Γκοντό, ο οποίος ποτέ δεν εμφανίζεται. Δυο από τους βασικούς άξονες που πραγματεύεται το έργο είναι “Το νόημα της ζωής” και “Ο παραλογισμός της ύπαρξης”. Κυρίαρχα θέματα όπως ο Υπαρξισμός, η έλευση τού χρόνου, τα δεινά της ψυχής και η αίσθηση του μηδενισμού, συνθέτουν έναν καμβά όπου επάνω του οι ήρωες του Μπέκετ, βουτάνε, αναδύονται συστρέφονται και περιστρέφονται προσπαθώντας να κατανοήσουν.
Ωστόσο, παρόμοια με τον παραλογισμό της ύπαρξης, το “Περιμένοντας τον Γκοντό”, διερευνά το θέμα της ζωής δίχως σκοπό. Επειδή οι πρωταγωνιστές φαίνεται να ξοδεύουν όλο τον χρόνο τους προσπαθώντας να συναντήσουν τον Γκοντό, ο οποίος δε θα εμφανιστεί ποτέ, γίνεται σαφές ότι ποτέ δε θα εκπληρώσουν τον υποτιθέμενο σκοπό τους. Ο Μπέκετ χρησιμοποιεί αλληγορίες, συμβολισμούς και μεταφορές.
Αυτό όμως που αξίζει να υπογραμμιστεί είναι η συνθήκη του μεταφορικού θεάτρου. Ο Γκοντό είναι μια μεταφορά για τις θρησκείες, τη φιλοσοφία, τις πεποιθήσεις, τις υπαρξιακές αναζητήσεις, οτιδήποτε μπορεί κανείς να σκεφτεί, που όμως δεν είναι ποτέ αρκετό, εκτός από την βεβαιότητα του θανάτου.
Η υπαρξιακή φιλοσοφία υποστηρίζει ότι κάθε άτομο πρέπει να κατανοήσει το νόημα της ύπαρξης μέσω της προσωπικής εμπειρίας. Δεκάδες ίσως και εκατοντάδες παραστάσεις έχουν ανεβεί με αυτό το έργο. Δεκάδες κριτικές έχουν γραφτεί, αναλύσεις, διδακτορικές διατριβές και συνέδρια. Όλοι το προσεγγίζουν, εκτός από τα αντικειμενικά κριτήρια, μέσα από την προσωπική βιωματική τους εμπειρία και αναζήτηση. Είναι ένα έργο-εργαλείο, το οποίο επιδέχεται πάμπολλες προσεγγίσεις, αναλύσεις και θεωρήσεις φιλοσοφικών πεδίων.
Το πρωτότυπο κείμενο ο Μπέκετ το έγραψε στη Γαλλική γλώσσα. Ο Πάρης Βορεόπουλος, ως καθηγητής Γαλλικής Φιλολογίας, στην κυριολεξία παραστασιακό πεδίο βούτηξε μέσα στο κείμενο, προσπαθώντας να βρει τις κατάλληλες λέξεις, ώστε να αποδοθεί η πολύπλευρη, πολυεπίπεδη και πολυμορφική σχέση της μετάφρασης, με το εννοιολογικό και της φιλοσοφίας του Μπέκετ.
Πιστεύοντας, πως δεν είναι άλλη μια μετάφραση, αλλά μια μετάφραση που έχει να προσδώσει σε μελλοντικές θεατρικές αναζητήσεις, εύχομαι να βρει τη θέση της στο «σανίδι» ούτως ώστε να ωφεληθούμε όλοι από το εν λόγω πόνημα.
Γιώργος Κιουρτσίδης
Σκηνοθέτης
