Eίναι απαραίτητο να κατανοήσουμε τι είναι οι ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες και πώς αυτά επηρεάζουν την υγεία μας.
Τι είναι οι ελεύθερες ρίζες;
Οι ελεύθερες ρίζες είναι ουσιαστικά μόρια με ένα μη ζευγαρωμένο ηλεκτρόνιο. Τα ηλεκτρόνια ωστόσο θέλουν πάντα να είναι σε ζεύγη. Ως εκ τούτου, οι ελεύθερες ρίζες θα αναζητήσουν άλλα ηλεκτρόνια στο σώμα ώστε να μπορούν να γίνουν ζευγάρι.
Αν και το σώμα μας είναι καλό να βρίσκεται σε μια ελαφρά κατάσταση οξείδωσης, για να τελεί τις λειτουργίες του (για παράδειγμα την καταπολέμηση ιών και μικροβίων), όταν αυτή υπερβεί το κανονικό, υπάρχει δηλαδή υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών, δημιουργείται κίνδυνος για ανάπτυξη οξειδωτικού στρες, το οποίο κατηγορείται για πολλές εκφυλιστικές ασθένειες και χρόνιες παθήσεις, όπως:
- ο καρκίνος
- τα καρδιαγγειακά
- το Αλτσχάιμερ αλλά και για
- οφθαλμολογικά προβλήματα (καταράκτης)
- πρόωρη γήρανση κ.α.
Η παραγωγή των ελεύθερων ριζών οφείλεται κυρίως σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως:
- η ατμοσφαιρική ρύπανση,
- η ηλιακή ακτινοβολία,
- το κάπνισμα και
- το άγχος
- το φαγητό που έχει υποστεί υψηλή θερμική επεξεργασία
Τι είναι τα αντιοξειδωτικά;
Στο σημείο αυτό έρχονται τα αντιοξειδωτικά για να μας προστατεύσουν. Τα αντιοξειδωτικά είναι μόρια τα οποία προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής και δεσμεύουν (εξουδετερώνουν) τις ελεύθερες ρίζες από τον ανθρώπινο οργανισμό, μειώνοντας έτσι την καταστροφική τους δράση.
Κάποια από τα αντιοξειδωτικά μπορεί να τα συνθέσει και ο οργανισμός μας, όπως η γλουταθειόνη και η μελατονίνη. Ωστόσο, και σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται ποικιλία θρεπτικών συστατικών από τη διατροφή ώστε να προσλάβουμε τις πρώτες ύλες (κυστεϊνη και μεθειονίνη, αντίστοιχα) των αντιοξειδωτικών αυτών.
Ποια είναι τα κυριότερα αντιοξειδωτικά και ποιες είναι οι πηγές τους;
Τα αντιοξειδωτικά συναντώνται, κατα κύριο λόγο στα φρούτα και τα λαχανικά αλλά και σε τρόφιμα όπως η μαύρη σοκολάτα και ροφήματα όπως ο καφές. Στον πίνακα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε ποια είναι τα συνηθέστερα αντιοξειδωτικά, σε ποια τρόφιμα περιέχονται και πώς να τα αναγνωρίσετε.
Τι να θυμάστε;
Μείνετε στον κανόνα των χρωμάτων! Όσο περισσότερα διαφορετικά χρώματα φρούτων και λαχανικών καταναλώνετε τόσο περισσότερα και διαφορετικά αντιοξειδωτικά προσλαμβάνετε. Πιο συγκεκεριμένα:
- Το βαθύ κόκκινο χρώμα μαρτυρά την παρουσία λυκοπενίου και πολυφαινόλών.
- Το κίντρινο ή πορτοκαλί χρώμα σχετίζεται με την παρουσία καροτενοειδών.
- Το πράσινο χρώμα μας δείχνει υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες και χλωροφύλλες.
- Το μπλέ και μωβ χρώμα μαρτυρούν την παρουσία ανθοκυανινών.
- Τα λευκά φρούτα και λαχανικά, παρά το ουδέτερό τους χρώμα, προσφέρουν μία πληθώρα συστατικών με αντιοξειδωτική δράση.
Πώς θα προσλάβετε περισσότερα αντιοξειδωτικά;
Το καλοκαίρι χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία φρούτων που σας επιτρέπουν να προσλάβετε πιο εύκολα τα αντιοξειδωτικά που χρειάζεται ο οργανισμός σας. Αν θέλετε να αυξήσετε την πρόσληψη των αντοξειδωτικών σας χρησιμοποιήστε τα παρακάτω διατροφικά «όπλα»:
Smoothies
Το μόνο που χρειάζεστε εδώ είναι ένα μπλέντερ, λίγο πάγο, 1 φλιτζάνι γάλα ζωικής ή φυτικής προέλευσης και 2-3 φρούτα της αρεσκέιας σας. Τα αναμειγνύετε όλα μαζί για 1-2 λεπτά και είστε έτοιμοι.
Πέραν των αντιοξειδωτικών τα smoothies σε (αντίθεση με τους χυμούς) διατηρούν τις φυτικές ίνες των φρούτων ενώ παράλληλα σας προσδίδουν και αρκετό νερό για ενυδάτωση.
(Φρουτο)σαλάτες
Αν θέλετε κάτι ακόμη πιο εύκολο τότε δεν έχετε παρά να κόψετε 2-3 φρούτα της αρεσκείας σας, να προσθέσετε λίγους ξηρούς καρπούς, μέλι και κανέλα. Έτσι, θα πάρετε μία ισχυρή δόση αντιοξειδωτικών, γλυκιάς γεύσης και φυτικών ινών και καλών λιπαρών.
Ποια είναι τα καλοκαιρινά εμπόδια στην αντιοδειδωτική μας πρόσληψη;
Τα κυριότερα εμπόδια στην αντιοξειδωτική μας πρόσληψη την περίοδο του καλοκαιριού οφείλονται σε περιβαλλοντικούς κυρίως παράγοντες όπως ηλιακή ακτινοβολία, αλλά και η κατανάλωση γρήγορου φαγητού που φαίνεται να αυξάνονται το καλοκαίρι.
Πιο συγκεκριμένα, καθώς η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία αυξάνεται η προστασία του δέρματος μέσω αύξησης στη λήψη αντιοξειδωτικών είναι επιτακτικής σημασίας. Υπάρχουν αντιοξειδωτικά με φωτοπροστατευτική δράση;
Πώς ο τρόπος μαγειρέματος επηρεάζει τα αντιοξειδωτικά των τροφίμων;
Στο σημείο αυτό είναι καλό να γνωρίζουμε πως ορισμένα θρεπτικά συστατικά επηρεάζονται περισσότερο από το μαγείρεμα από άλλα. Για παράδειγμα, τα αντιοξειδωτικά που λαμβάνουμε από τα μανιτάρια είναι αρκετά ανθεκτικά στο μαγείρεμα, ενώ αντίθετα η βιταμίνη C είναι πιο ευαίσθητη.
Σε γενικές γραμμές τα μέταλλα φαίνεται να είναι πιο ανθεκτικά στο ψήσιμο ενώ οι βιταμίνες, από την άλλη πλευρά, πιο ανθεκτικές στο βρασμό – κυρίως επειδή απαιτείται μικρότερος χρόνος μαγειρέματος.
Πιο συγκεκριμένα, μαγειρεύοντας τα τρόφιμα στο νερό οι βιταμίνες αλλά και τα μέταλλα διαχέονται σε αυτό και καταλήγουν στο νεροχύτη σας. Επιλέξτε λοιπόν, μία διαδικασία παρασκευής στην οποία τα λαχανικά δεν έρχονται σε επαφή με το νερό. Ο ατμομάγειρας για παράδειγμα είναι μία εξαιρετική επιλογή.
Πότε να καταναλώνουμε τα αντιοξειδωτικά;
Η σύσταση για μικρά και συχνά γεύματα ισχύει και στην περίπτωση των αντιοξειδωτικών (3 κυρίως γεύματα και 2-3 σνακ). Ο λόγος είναι ο εξής, η κατανάλωση λαχανικών μαζί με τα κυρίως γεύματα και φρούτων στα ενδιάμεσα γεύματα εξασφαλίζει την πρόσληψη αντιοξειδωτικών και την αύξηση της αντιοξειδωτικής άμυνας καθ’ όλη τη διάρκεια της ημ,ετα,]ημτων αντειοφειδωτικέρας. Αντίθετα, κατανάλωσή τους σε ένα γεύμα προσφέρει βραχυπρόθεσμη αλλά όχι μακροπρόσθεσμη αντιοξειδωτική προστασία κατά τη διάρκειας της μέρας.
Υπάρχουν κατάλληλοι συνδυασμοί για την πρόσληψη αντιοξειδωτικών;
Ναι, υπάρχουν… ας δούμε δύο παραδείγματα!
Πρώτο παράδειγμα
Όπως ήδη διαβάσατε η τομάτα είναι εξαιρετική πηγη λυκοπενίου. Ωστόσο, η απορρόφηση του λυκοπενίου αυξάνεται η τομάτα μαγειρευτεί ή όταν συνδυαστεί με ελαιόλαδο.
Έτσι, ένας ντάκος ή μία χωριάτικη σαλάτα που συνδυάζουν τομάτα και ελαιόλαδο αυξάνουν την απορρόφηση λυκοπενίου και σας προμηθεύουν ταυτόχρονα με βιταμίνη Ε λόγω του ελαιολάδου.
Δεύτερο παράδειγμα
Επιπλέον, τα χόρτα είναι μία καλή πηγή λουτεΐνης. Ένας καλός τρόπος για να αυξήσετε τη απορρόφησή της είναι να συνδυάσετε τα χόρτα σας με λίγο ελαιόλαδο, καθώς το λίπος συμβάλλει στη διαλυτότητα του συστατικού αυτού.
Συμπέρασμα
Εντάξτε λοιπόν τα αντιοξειδωτικά στη διατροφή σας επιλέγοντας τρόφιμα από την παραπάνω πίνακα. Βάλτε στόχο τα 4 φρούτα και τις δύο σαλάτες ημερησίως ώστε να διατηρείτε υψηλά την αντιοξειδωτική σας άμυνα.
