Μαγεία: Ταξίδι στον βυθό της Χαλκιδικής παρέα με τους ιππόκαμπους, βίντεο
Ένας πυρήνας μερικών ιππόκαμπων, βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε μια μοναδική, μικρή, θαλάσσια περιοχή. Η περιοχή αυτή είναι στο Στρατώνι Χαλκιδικής, εκεί όπου η αποικία τους μελετάται από το 2007 ως μοναδική στον Ελλαδικό χώρο, με μια ακόμη, στο Μεσολόγγι.
Το Xalkidikipolitiki σας ταξιδεύει στον βυθό του Στρατωνίου με τη βοήθεια των ειδικών από το Ιππόκαμπος Ενάλιο Ινστιτούτο, που ιδρύθηκε το 2018 ακριβώς με σκοπό την προστασία του θαλάσσιου είδους. Ο Βασίλης Μεντόγιαννης, επαγγελματίας δύτης και συνεργάτης του υπουργείου Πολιτισμού και ο Κώστας Κατσιούλης Διευθυντής Υπηρεσιών Πεδίου, Επαγγελματίας Δύτης, είναι οι ξεναγοί μας. “Στον βυθό, μικρές κατασκευές , κυρίως πλαστικά πλέγματα, γίνονται οι φωλιές των ιππόκαμπων και οριοθετούν την αποικία”, μας λέει αρχικά ο Βασίλης Μεντόγιαννος.
Από το 2007 ως σήμερα ο πληθυσμός των ιππόκαμπων βρίσκεται σταθερά στην περιοχή, αλλά πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος σοβαρής μείωσης. Η θαλάσσια ζώνη του Στρατωνίου φαίνεται πως είναι ιδανική διατροφικά για τον ιππόκαμπο, το μενού του οποίου αποτελείται από μικρά οστρακόδερμα, πλαγκτόν, θαλάσσιες ψείρες και γενικά ότι είναι αρκετά μικρό για να χωρέσει στο ρύγχος τους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η μεταλλοφορία της περιοχής φέρνει στη θάλασσα ουσίες που καθιστούν τον κόλπο υπερτροφικό. Έτσι, υπάρχει πεδίο ανάπτυξης πληθυσμών ιππόκαμπων και άλλων ειδών που εγκαθίστανται στα νερά αυτά. Ο ιππόκαμπος του Στρατωνίου βρίσκεται στη διαδικασία ένταξης σε πρόγραμμα που μελετά σπάνια είδη με γενετική εταιρογένεια στη θαλάσσια βιοποικιλότητα και παρακολουθεί την πορεία τους. Ο ιππόκαμπος βρίσκεται στο στάδιο αξιολόγησης της δεύτερης φάσης. Άλλωστε, ο πλούσιος βυθός του Στρατωνίου είναι πόλος έλξης για τον κόσμο των καταδύσεων και ο ιππόκαμπος συμπληρώνει την εικόνα αυτή με τον καλύτερο τρόπο. Η ιδέα του καταδυτικού πάρκου υπό όρους και προϋποθέσεις είναι πιο ώριμη από ποτέ για το παραθαλάσσιο χωριό.
Τα καταδυτικά πάρκα θα είναι δύο στον αριθμό. Ένα στο σημείο που αναπαράγονται και ζουν οι πληθυσμοί ιππόκαμπων και ένα στη Μπροστόμνιτσα που διαθέτει πλούσια αλιεία με είδη εκτός του ιππόκαμπου. Εκεί ωστόσο παρατηρείται άσκοπη και παράνομη υπεραλίευση που δείχνει ότι δεν συμμορφώνονται όλοι οι ψαράδες με τα δεδομένα. Αντιθέτως, στο Στρατώνι, έχει γίνει έκκληση προς τους αλιείς και φαίνεται να κατανοούν ότι πρέπει να προστατευτούν οι σημαδούρες του συστήματος “NOUS”. Πρόκειται για το σύστημα υποβρύχιας παρακολούθησης του πληθυσμού του Ιππόκαμπου, η εγκατάσταση του οποίου βρίσκεται σε τελικό στάδιο, και έχει χρηματοδοτηθεί από την Ελληνικός Χρυσός με 30.000€. Άλλωστε από το μηχανουργείο της εταιρείας κατασκευάζονται τα εξαρτήματα τόσο για τον εξοπλισμό σήμανσης (άγκυρες, αλυσίδες, σημαδούρες) όσο και τα τεχνητά ενδιαιτήματα που ποντίζονται στο σημείο για να διευκολυνθεί η ανάπτυξη του πληθυσμού, κατόπιν σχεδίων και υποδείξεων του ενάλιου Ινστιτούτου.
Επιπλέον, 30.000€ ήταν η επιχορήγηση της Ελληνικός Χρυσός, για την πραγματοποίηση των απαραίτητων εργασιών, στη σύνταξη των απαραίτητων μελετών, στην προετοιμασία του φακέλου για την χωροθέτηση των δύο καταδυτικών Πάρκων στο παράλιο Στρατώνι και σε ύφαλο στη Μπροστόμνιτσα, καθώς επίσης και στην κατάθεση του φακέλου χωροθέτησης των καταδυτικών πάρκων στη διεύθυνση χωροταξίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Τα δύο αυτά πάρκα θα είναι επισκέψιμα και σε πλήρη λειτουργία από το επόμενο καλοκαίρι.
Για τους ιππόκαμπους η εποχή της αναπαραγωγής ξεκινάει τον Απρίλιο έως και τον Οκτώβριο. Επίσης, κάτι πραγματικά σπάνιο μεταξύ των ζωικών ειδών, είναι το γεγονός ότι κυοφορεί το αρσενικό. Πρόσφατα μάλιστα ελήφθη και μια απόφαση, να μεταφέρουν στην Κέρκυρα ένα ζευγάρι ιππόκαμπων για αναπαραγωγή ώστε να μην κινδυνεύσει με αφανισμό το είδος από τη συνεχή μείωση του πληθυσμού τους.
Μεταξύ όλων των ιδιαίτερων στοιχείων που αφορούν το σπάνιο αυτό θαλάσσιο είδος, αξίζει να αναφέρουμε ότι η αρχαιότερη μαρτυρία για την ύπαρξη ιππόκαμπων στον πλανήτη μας χρονολογείται στα 13.000.000 χρόνια.
Σπανιότητα – Διεθνής Οργανισμός για τα απειλούμενα είδη
Ο ιππόκαμπος είναι στη κόκκινη λίστα του Διεθνούς Οργανισμού International Union for Conservation of Nature για τα απειλούμενα είδη (IUCN Red List of Threatened Species) και από το 1996, είχαν χαρακτηριστεί ως «τρωτά» (VU-vulnerable) είδη. Από το 2003 έως σήμερα χαρακτηρίζονται ως είδη που δεν έχουν επαρκώς καταγραφεί (DD-data deficient) και γι’ αυτό εν δυνάμει είναι απειλούμενα προς εξαφάνιση.
2007-2018 Παρακολούθηση- Καταδύσεις
Η θεομηνία του 2010, που έπληξε το χωριό του Στρατωνίου και το ρέμα οδήγησε χιλιάδες κυβικά ιζήματος στο παράλιο Στρατώνι είχε ως αποτέλεσμα να πλήξει σημαντικά τον πληθυσμό των ιππόκαμπων αλλά και να θάψει με λάσπη όλο το οικοσύστημα του πυθμένα. Δυστυχώς, μετά από αυτό ο πληθυσμός των ιππόκαμπων μειώθηκε σημαντικά αριθμώντας σήμερα μόλις μερικές δεκάδες.
Έρευνα και Μελέτη
Το γεγονός ότι οι ιππόκαμποι συναντώνται πάντα στη συγκεκριμένη περιοχή είναι μια εξαιρετικά μοναδική περίπτωση και δημιουργεί πολλά ερωτήματα. Το ινστιτούτο θέλει να εντάξει στο ερευνητικό του πρόγραμμα, τη μελέτη και την παρακολούθηση του ιππόκαμπου, μελετώντας την πιθανή περίπτωση μόνιμου παρατηρητηρίου για την έρευνα και προστασία αυτού του σπάνιου είδους.
Η περιοχή του παράλιου Στρατωνίου διερευνήθηκε συστηματικά σε διάφορα βάθη ακολουθώντας 30 γεωαναφερμένες οδεύσεις, έτσι ώστε να τεκμηριωθεί η ποσότητα και η πυκνότητα του πληθυσμού τους (transects). Παρατηρήθηκαν τα φύλα και η εν δυνάμει αναπαραγωγή τους. Επιπρόσθετα, στο βυθό του παράλιου Στρατωνίου, κατά τη διάρκεια σειράς καταδύσεων, ακόμα και τις νυχτερινές ώρες, εντοπίστηκαν και άλλα σπάνια είδη θαλάσσιας ζωής.
Πολλές αλλαγές επέφερε το περσινό καλοκαίρι η σημαντική αύξηση της θερμοκρασίας στη θάλασσα. Στους 28 βαθμούς κελσίου, όπως περιγράφει ο Βασίλης Μεντόγιαννης από το Ινστιτούτο Ιππόκαμπος, έχει ως αποτέλεσμα να μην επιβιώνουν συγκεκριμένα θαλάσσια είδη, όπως αστερίες και αχινοί.
