Ηρόδοτος – Πατέρας της Ιστορίας, του Πάρη Βορεόπουλου

Ηρόδοτος – Πατέρας της Ιστορίας, του Πάρη Βορεόπουλου

Ο Ηρόδοτος γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό 484 π.Χ. εξού αποκαλούμενος “ο Αλικαρνασσεύς” και πέθανε στους Θούριους 425 π.Χ./410 π.Χ. Προερχόταν από εύπορη και φιλομαθή οικογένεια και ανατράφηκε σ’ ένα περιβάλλον σεβασμού του Ομήρου και παλαιών θρύλων. Ο πατέρας του λεγόταν Λύξης, η μητέρα του Δρυώ ή Ροιώ.

H οικονομική άνεση της οικογένειάς του, αλλά και ο θείος του Πανύασις, επικός ποιητής, συνέβαλαν ουσιαστικά στη μόρφωσή του. Ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, περιηγητής, και γεωγράφος του 5ου αιώνα π.Χ. Θεωρείται ο θεμελιωτής της επιστήμης της ιστορίας. Είναι γνωστός για τη συγγραφή του έργου Ιστορίαι (αρχ. ελλ. Ἱστορίαι). Πρόκειται για ένα αρχείο της ιστορίας σχετικά με τους πολέμους μεταξύ Ελλήνων και Περσών, συμπεριλαμβανομένων πλούσιων γεωγραφικών και εθνογραφικών πληροφοριών.

Ο ίδιος αναφέρει πως κατέγραφε μόνο ό,τι του έλεγαν και ήταν συνήθως σωστός στις πληροφορίες του. Πέρα από τη σπουδαιότητα του Ηρόδοτου ως ιστορικού, λίγα είναι γνωστά για την προσωπική του ζωή. Ο Ηρόδοτος χαρακτηρίστηκε για πρώτη φορά από τον Κικέρωνα ως Πατέρας της Ιστορίας. Στο έργο του φαίνεται επίσης να ασχολήθηκε με τη γεωλογία, τη βοτανική, τη χημεία και την ιατρική. Αναφέρεται ιδιαίτερα από τον Ιωάννη Στοβαίο.

Σε ηλικία είκοσι χρόνων αναγκάστηκε να εκπατριστεί και να καταφύγει, ως πολιτικός εξόριστος, στη Σάμο, επειδή έλαβε μέρος στο κίνημα κατά του τυράννου. Aπό τη Σάμο ξαναγύρισε στην πατρίδα του, όταν ανατράπηκε ο Λύγδαμις. Σε ηλικία 40 ετών βρίσκεται στην Aθήνα, πνευματικό κέντρο της Eλλάδας, όπου συνδέεται με προσωπικότητες της εποχής, τον Περικλή, το Σοφοκλή και τον Πρωταγόρα και μαζί του ίδρυσαν περί το 443 την αποικία των Θουρίων στην κάτω Ιταλία. Στην αποικία αυτή, ο Ηρόδοτος πέρασε τα περισσότερα χρόνια της υπόλοιπης ζωής του, γι’ αυτό και επονομάστηκε από μερικούς Λατίνους “Θούριος”.
Από το 455-443 π.Χ. άρχισε ως περιηγητής και εξερευνητής, να επισκέπτεται, “θεωρίας ένεκεν”, προκειμένου να μελετήσει διάφορα μέρη του τότε γνωστού κόσμου, μεταξύ άλλων τη χώρα των Κόλχων μέχρι τη Σκυθία, το εσωτερικό της Μικράς Ασίας και τον Πόντο μέχρι την Κριμαία, την Κύπρο και τις περιοχές της Συρίας, τη Βαβυλωνία, την Αίγυπτο, την οποία και ονόμασε “δώρο του Νείλου”, την Κυρηναϊκή και βεβαίως όλη την Ελλάδα.
Ταξίδια
Tέσσερα σημαντικά κέντρα του ευρύτερου Eλληνισμού (Mικρά Aσία, Aιγαίο, Kεντρική Eλλάδα, Mεγάλη Eλλάδα) συντελούν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του Hροδότου· παράλληλα, τα περίφημα και μεγάλα ταξίδια του, σε πολλά μέρη του αρχαίου κόσμου, με κίνητρα τη φιλομάθεια και τη θεωρία (να δει και να μάθει), συνέβαλαν αποφασιστικά στην επιστημονική του συγκρότηση.

Τα σημαντικότερα ταξίδια του Ηροδότου είναι:
Οι Σάρδεις που τις επισκέφτηκε για περισσότερες από μια φορά, η Έφεσος και η Σμύρνη. Ταξίδεψε με πλοίο από τα δυτικά στα ανατολικά του Πόντου για να καταλήξει στην Κολχίδα. Σε ένα άλλο του ταξίδι περιγράφει την ανατολική ακτή της Θράκης. Ο Ηρόδοτος έφτασε με βεβαιότητα στις όχθες του Ευφράτη και από κει στη Βαβυλώνα και στα Σούσα. Επίσης έχει επισκεφτεί και περιγράψει τα νησιά του Αιγαίου: Σκιάθο, Δήλο, Πάρο, Εύβοια, Σαλαμίνα, Αίγινα και Κύθηρα. Από την κύρια Ελλάδα περιηγείται στη Στερεά και φτάνει μέχρι τα Τέμπη, καθώς και στην Πελοπόννησο δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις περιοχές των μαχών των μηδικών πολέμων. Εικάζεται ότι πέρασε από τη Ζάκυνθο στο δρόμο για τους Θουρίους, ενώ με βεβαιότητα επισκέφτηκε την Κέρκυρα, τη Δωδώνη, την Αμβρακία, τη Σικελία και τις πόλεις τις Κάτω Ιταλίας Μεταπόντιον και Κρότωνα.
Ο Ηρόδοτος δίνει πολλές πληροφορίες για τις κλιματολογικές συνθήκες και τις μορφές διοίκησης των λαών που συναντά. Γοητεύεται ιδιαίτερα από το κλίμα και τον πολιτισμό των Αιγυπτίων. Θεωρεί τον Περσικό και τον Βαβυλωνιακό πολιτισμό υποδεέστερους αλλά ενδιαφέροντες. Είναι ο πρώτος που διαχωρίζει την Ευρώπη από την Ασία, στα μάτια του όμως ο Πόντος και η Σκυθία, που σήμερα ανήκουν στην Ασία, είναι αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης.

Το έργο του
Ο Ηρόδοτος δεν έδωσε τίτλο στο έργο του, στο προοίμιό του χρησιμοποιεί τον χαρακτηρισμό “Ιστορίης Απόδεξις”. Οι Αλεξανδρινοί φιλόλογοι το ονόμασαν “Ηροδότου Μούσαι”, το χώρισαν σε εννέα βιβλία και έδωσαν σε καθένα το όνομα μιας μούσας. Αποτελεί επιτομή (= σύνοψη) της ιστορίας του αρχαίου κόσμου και, συγχρόνως, επισκόπηση (γεωγραφική, εθνογραφική, πολιτική και πολιτιστική) της αρχαιότητας. Kύριο θέμα είναι η σύγκρουση που έφερε αντιμέτωπους τους Έλληνες και τους βαρβάρους. Kεντρική γραμμή παραμένει η αντίθεση Eυρώπης και Aσίας, του ελληνικού και του ασιατικού κόσμου. H ελληνοπερσική σύρραξη που αρχίζει το 494 π.Χ. με την κατάπνιξη της Ιωνικής Επανάστασης και τελειώνει το 479 π.Χ. με την κατάληψη του περσικού φρουρίου της Σηστού, στη Θρακική χερσόνησο του Ελλήσποντου, από τους Έλληνες. Στα τέσσερα πρώτα βιβλία παρουσιάζεται η διαμόρφωση και η αύξηση της περσικής δύναμης, έπειτα (E’ βιβλίο) οι πρώτες συγκρούσεις με τους Έλληνες της μητροπολιτικής Eλλάδας και, στα τέσσερα τελευταία, εξιστορούνται οι δύο μεγάλες εκστρατείες των Περσών και οι νίκες των Eλλήνων.

 

A’ βιβλίο (Kλειώ)
Mε το λακωνικό του προοίμιο, ο Hρόδοτος εξηγεί το σκοπό και το περιεχόμενο του έργου του, καθώς και τις προθέσεις του.
B’ βιβλίο (Eὐτέρπη)
Περιγραφή και ιστορία της Aιγύπτου (Aἰγύπτιος λόγος).
Γ ‘ βιβλίο (Θάλεια)
Yποταγή της Aιγύπτου στους Πέρσες και εκστρατεία κατά των Aιθιόπων. Άνοδος του Δαρείου στον περσικό θρόνο και αναδιοργάνωση του περσικού κράτους. Iστορία του Πολυκράτη, τυράννου της Σάμου.
Δ’ βιβλίο (Mελπομένη)
Περιγραφή της Σκυθίας και εκστρατεία του Δαρείου εναντίον της (Σκυθικός λόγος).Εκστρατεία του Δαρείου στη Λιβύη και περιγραφή της χώρας (Λιβυκός λόγος).
E’ βιβλίο (Τερψιχόρη)
Υποδούλωση της Θράκης στους Πέρσες, Ιωνική Επανάσταση, Ιστορία των Φθηνών και της Σπάρτης.
Στ΄ βιβλίο (Ερατώ)
Ο τέλος της Ιωνικής Επανάστασης (άλωση της Ειλητού), εκστρατείες του Ραδόνιου, του Δάτη και του Αρταφέρνη στην Ελλάδα, μάχη του Μαραθώνα.
Z’ βιβλίο (Πολύμνια)
Εκστρατεία του Ξέρξη στην Ελλάδα, μάχη των Θερμοπυλών.
H’ βιβλίο (Oὐρανία)
O κατά θάλασσα αγώνας, ναυμαχίες του Αρτεμισίου και της Σαλαμίνας.
Θ’ βιβλίο (Kαλλιόπη)
Mάχη των Πλαταιών και τέλος του ελληνοπερσικού πολέμου, μάχη της Mυκάλης (M.Aσία) και κατάληψη της Σηστού (Ελλήσποντος), το 478 π.Χ., από τους Αθηναίους.

 

vendo