Ιερά κειμήλια από τον Πόντο σε ναό αφιερωμένο στα άμωμα θύματα του Ποντιακού Ελληνισμού –
Η Δράμα γίνεται μοναδικός προσκυνηματικός προορισμός
Χώμα από διάφορες περιοχές της ιστορικής πατρίδας, του Ευξείνου Πόντου έχει σε περίοπτη θέση στο γραφείο του, δίπλα από μία κεμεντζέ, ο μητροπολίτης Δράμας Παύλος. Προορίζεται να τοποθετηθεί στην Αγία Τράπεζα, κατά τα εγκαίνια του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
Ένας ναός που κατασκευάζεται πάνω στη θέση του παλαιού ναού της Ιεράς Λαυρεντιανής Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Νέα Σουμελά, στη δυτική είσοδο της μακεδονικής πόλης.
Δε θα μπορούσε να γίνει και διαφορετικά, αφού ο μητροπολίτης έχει αποφασίσει να αφιερώσει το ναό στη μνήμη των θυμάτων του Ποντιακού Ελληνισμού, ώστε να αποτελεί ένα ζωντανό μνημείο.
Άλλωστε και ο πρώτος κτήτορας, ο μητροπολίτης Λαυρέντιος, αφιέρωσε τον πρώτο ναό, μόλις το 1927, στη μνήμη τους, τοποθετώντας μάλιστα στην ανατολική πλευρά του ναού την εξής επιγραφή «Τον υπέρ πίστεως και πατρίδος μαρτυρησάντων Ποντίων αιωνία η μνήμη».
Αυτήν ακριβώς την επιγραφή επανατοποθέτησε και ο δεύτερος κτήτορας, ο μητροπολίτης Παύλος, στο κτηριακό συγκρότημα.
Ο εισερχόμενος στο ναό αντικρίζει ένα σταυρό λαυξευμένο στην πέτρα, την οποία ο δεσπότης Δράμας έφερε το 1997 από την Κρώμνη του Πόντου, από τον εκεί Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, του συνοικισμού Αλχαζάντων. Στα δύο προσκυνητάρια στην είσοδο του ναού θα τοποθετηθούν ψηφιδωτές εικόνες του Αγίου Ευγενίου πολιούχου Τραπεζούντας και του Αποστόλου Ανδρέα, ενώ στο ενσωματωμένο παρεκκλήσι του ναού, που θα τιμάται στην Παναγία Σουμελά, θα υπάρχει πιστό αντίγραφο της εικόνας που βρισκόταν στο ιερό μοναστήρι των Ποντίων, στο όρος Μελά. Σε τρεις αψίδες στον εξωτερικό χώρο της εκκλησίας, στη νότια πλευρά, θα υπάρχει η ψηφιδωτή κτητορική επιγραφή.
«Στο σημείο αυτό θα ανεγερθούν τα κτήρια της μονής. Η πέτρα με το σταυρό ήρθε από την Κρώμνη και ενώ την πήγα στην αρχή στην Παναγία Σουμελά, στο Βέρμιο, για κάποιο λόγο δεν τη χρησιμοποίησα. Όταν ήρθα και βρέθηκα εδώ στη Νέα Κρώμνη και στο ναό της Μεταμορφώσεως κατάλαβα ότι δεν ήταν τυχαίο. Προοριζόταν γι’ αυτόν ακριβώς το χώρο. Τα πλακάκια του ναού είναι ανάγλυφα και ήρθαν από την Τουρκία. Τεχνική rumi, χειροποίητα και κατασκευάζονται στη Νικομήδεια. Είναι τα φημισμένα πλακάκια iznik. Μάρμαρα μας παραχώρησε τοπικός επιχειρηματίας. Τα δε μαρμάρινα κουφώματα των παραθύρων μία άλλη δραμινή επιχείρηση. Για την κατασκευή του ναού χρειάζονται πολλά χρήματα και έχω βγει στη… ζητιανιά, για να τα συγκεντρώσω. Πιστεύω ότι τα εγκαίνια θα γίνουν σε ένα χρόνο από τώρα. Το ναό αυτό θα προικοδοτήσω με πολλά ιερά κειμήλια από τον Πόντο, εικόνες, ιερά λείψανα, ευαγγέλια, τα οποία θα βρίσκονται στη διάθεση των προσκυνητών. Μεταξύ αυτών και η θαυματουργή εικόνα του Αγίου Γεωργίου Χαλιναρά από την ομώνυμη μονή της Χάρσερας στην Αργυρούπολη», λέει με συγκίνηση ο μητροπολίτης Δράμας Παύλος.
Την Ιερά Λαυρεντιανή Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Νέα Σουμελά ίδρυσε λίγο μετά τον ξεριζωμό και την εγκατάσταση των προσφύγων στην επαρχία Δράμας ο τότε μητροπολίτης Δράμας Λαυρέντιος Παπαδόπουλος (1922-1928).
Ερχόμενος στη Δράμα, μαζί με πλήθος προσφύγων από την περιφέρεια Χαλδίας, την οποία ποίμανε μέχρι το 1922, έχτισε με κόπους και μόχθους τη μονή, στην οποία εγκαταστάθηκαν δύο από τους τελευταίους μοναχούς της Παναγίας Σουμελά, ο ηγούμενος Άνθιμος Μασμανίδης και ο ιερομόναχος Πολύκαρπος Αδάκτυλος – Παρμαξούς, Σανταίοι στην καταγωγή.
Ο Λαυρέντιος εγκαθίδρυσε τον πρώτο ναό στην μνήμη της Παναγίας Σουμελά στην Ελλάδα, τοποθέτησε το πρώτο αντίγραφο της εικόνας, προτού ακόμα μεταφερθεί η εικόνα στην Ελλάδα από τον Πόντο. Γι’ αυτό και ονόμασε τη μονή Νέα Σουμελά. Το πρώτο καθολικό της μονής, εγκαινιασμένο το 1927, κατεδαφίστηκε το 2006 λόγω στατικών προβλημάτων, ώστε να ανοικοδομηθεί αξιόλογο νέο καθολικό, ανάλογο του βάρους της ιστορίας της μονής που συνδέεται με την Παναγία Σουμελά του Πόντου.
Οι εργασίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα και το νέο καθολικό, αγιορείτικου τύπου, θα αποτελεί ένα ξεχωριστό εκκλησιαστικό μνημείο της περιοχής. Στον περίβολο της μονής δεσπόζει ο τάφος του πρώτου κτήτορος, μητροπολίτη Δράμας Λαυρεντίου εκ Βαρενού της Κρώμνης.
«Η Ιερά Μητρόπολη Δράμας είναι μαρτυρική και αποτελεί τον αρχαιότερο οργανισμό στην περιοχή. Προσέφερε πολλά, για να μείνει η περιοχή ελληνική και ορθόδοξη. Ήταν κρίσιμη η περίοδος αρχιερατείας του Χρυσοστόμου, από το 1902 μέχρι το 1910, μετέπειτα μητροπολίτη Σμύρνης και μαρτυρήσαντα το 1922, ο οποίος εκδιώχθηκε από εδώ λόγω της εθνικής του εργασίας. Η Δράμα ευτύχησε να διαποιμανθεί από τρεις εκ Πόντου μητροπολίτες. Τον Λαυρέντιο Παπαδόπουλο, τελευταίο μητροπολίτη Χαλδίας, ο οποίος είχε το τραγικό προνόμιο να συντρώγει με τον δήμιο του ελληνισμού του Πόντου, τον Τοπάλ Οσμάν, τον Βασίλειο Κομβόπουλο και τον Γεώργιο Μιχαηλίδη. Οι δύο τελευταίοι κατάγονταν από τη Σινώπη», λέει στο pontosnews ο μητροπολίτης Δράμας Παύλος.
Ναοί για Πόντιους Αγίους σε Αρκαδικό και Κουδούνια
Βλέποντας την ιδιαίτερη σχέση των κατοίκων της Δράμας με τον Πόντο, αλλά και λόγω της δικής του βαθιάς αγάπης για την ιστορία και την παράδοση του ποντιακού ελληνισμού, από τότε που ανέλαβε τη διαποίμανση της μητροπόλεως ο Παύλος, επιδόθηκε σε έναν αγώνα απόδοσης τιμής σε Πόντιους Αγίους, αφιερώνοντας σε αυτούς ναούς.
Έτσι, με ενέργειές του στο χωριό Αρκαδικό ο νέος ναός αφιερώθηκε στον Άγιο Ευγένιο πολιούχο Τραπεζούντας, στον οποίο φυλάσσεται απότμημα από το δεξί χέρι του Αγίου. Μέσα στο ιερό και δίπλα στην Πλατυτέρα υπάρχει ζωγραφισμένος ο αετός των Μεγαλοκομνηνών, ενώ στο σκαλιστό τέμπλο του ναού παρουσιάζεται κομμάτι-κομμάτι ο βίος του Αγίου.
Επίσης, στο χωριό Κουδούνια ανακαινίσθηκε ο παλαιός ναός που ανήγειραν οι πρόσφυγες, ο οποίος τιμάται στον Άγιο Δαυίδ τον Μεγαλοκομνηνό, τελευταίο αυτοκράτορα της Τραπεζούντας, που μαρτύρησε, επειδή δεν αλλαξοπίστησε. Με ενέργειες του μητροπολίτη Παύλου ο Δαυίδ ο Μεγαλοκομνηνός αγιοκατατάχθηκε το 2016. Μέσα στο ιερό του ναού απεικονίζεται η Παναγία η Χρυσοκέφαλος του Πόντου, ενώ εντυπωσιακό είναι το πολύχρωμο τέμπλο, το οποίο ανάγεται στο 1948.
Παράλληλα, ο μητροπολίτης Παύλος ανακαίνισε εκ βάθρων το Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας και του έδωσε την ονομασία «Φροντιστήριον Τραπεζούντος». Το αποτέλεσμα της ανακαίνισης είναι εντυπωσιακό. Στους δύο πλαϊνούς μεγάλους τοίχους του πνευματικού κέντρου έχουν τοποθετηθεί προσωπογραφίες διδασκάλων του Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας.
Τέλος, αν και δε σχετίζεται με τον ποντιακό ελληνισμό, θα πρέπει να αναφερθεί ο 10ετής αγώνας του Παύλου εναντίον του Δήμου Προσοτσάνης, προκειμένου να έρθει στα χέρια της Ιεράς Μητρόπολης Δράμας ο ναός της Παναγίας στην Πετρούσα. «Τον είχαν καταλάβει οι βουλγαρίζοντες και τον χρησιμοποιούσαν μέχρι το 1913, όταν κάηκε. Στη συνέχεια τον κατείχε παράνομα ο Δήμος Προσοτσάνης. Μετά από 10ετή αγώνα δικό μας με το δήμο πήραμε πίσω το ναό. Τα εγκαίνια έγιναν στις 23 Αυγούστου 2020», τονίζει ο μητροπολίτης Παύλος.
Άγιος Γεώργιος Καρσλίδης
Στα υψώματα της Σίψας, στο σημερινό χωριό Ταξιάρχες Δράμας, στέκει περίβλεπτο το γυναικείο μοναστήρι Αναλήψεως του Σωτήρος. Σε αυτόν τον τόπο μόνασε από το 1929 ο Άγιος Γεώργιος Καρσλίδης, ο οποίος γεννήθηκε το 1901 στο Χαντίκ της Τσάλκας, στη Γεωργία. Ο Άγιος Γεώργιος Καρσλίδης εκοιμήθη το 1959 και αγιοκατατάχθηκε το 2008 μετά από ενέργειες του μητροπολίτη Δράμας Παύλου.
Στο μοναστήρι βρίσκεται το κενοτάφιο του Αγίου, στο ναό του φυλάσσονται σε λάρνακα τα λείψανά του, ενώ σε άριστη κατάσταση οι μοναχές διατηρούν το κελί του και τα άμφιά του. Όλα τα παραπάνω αποτελούν προσκύνημα για τους πιστούς. Τον Άγιο Γεώργιο Καρσλίδη –γνωστός και ως Άγιος Γεώργιος της Δράμας– αγαπούσαν πολύ οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής και εκείνος τους στήριζε με λόγια αγάπης και παρηγοριάς, ενώ έχουν καταγραφεί και θαύματά του.
«Τον διάλεξε και τον έφερε στη Δράμα τον Παύλο ο Άγιος Γεώργιος Καρσλίδης. Ήταν ηγούμενος ο μητροπολίτης Παύλος στην Παναγία Σουμελά, δεν είναι τυχαίο αυτό», λέει στο pontosnews η ηγουμένη της Ιεράς Μονής Αναλήψεως του Σωτήρος, Πορφυρία. Η ίδια σημειώνει ότι ο μητροπολίτης Παύλος ήταν αυτός που επέλεξε ο Άγιος Γεώργιος Καρσλίδης, για να κάνει την ανακομιδή των λειψάνων του, αφού άλλους που προσπάθησαν, ακόμα και πνευματικοπαίδια του, ο Άγιος δεν τους άφησε.
«Τρία χρόνια μετά την Κοίμηση του Αγίου ήρθαν πνευματικοπαίδια του, τα οποία αγαπούσε πολύ, προκειμένου να κάνουν την ανακομιδή των οστών του. Ο Άγιος δεν τους άφησε. Βγήκε μία σιέλ φλόγα από τον τάφο του και τα πνευματικοπαίδια σταμάτησαν την προσπάθεια για την ανακομιδή. Ο μητροπολίτης Παύλος ήταν πολύ σίγουρος ότι ο Άγιος θα μας αφήσει να τον βγάλουμε κι έτσι ακριβώς έγινε. Ο Άγιος έλεγε, πριν κοιμηθεί, ότι ‘’θα με βγάλει κάποιος από την Ανατολή’’. Αυτός ήταν ο μητροπολίτης Δράμας Παύλος, που κατάγεται από τον Πόντο», λέει η ηγουμένη Πορφυρία.
Το 1930, με τη βοήθεια χωρικών από την περιοχή, ο Άγιος Γεώργιος Καρσλίδης δίπλα στο κελί του έχτισε το μικρό ναό Αναλήψεως του Σωτήρος.
«Όταν λειτουργούσε, δεν πατούσε στη γη. Συλλειτουργούσε με Αγίους και οι πιστοί άκουγαν τη συνομιλία. Μια φορά ένας νέος 16 ετών ρώτησε τον ψάλτη, ποιοι είναι μέσα στο ιερό και συνομιλούν με τον Άγιο Γεώργιο. Ο ψάλτης του απάντησε ότι σε κάθε χερουβικό ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος του λύνει τις απορίες», τονίζει η ηγουμένη Πορφυρία.
Κατά την ίδια, όταν πιστοί ζητούσαν τη βοήθεια του Αγίου, τους έστελνε, όπου υπάρχει αγίασμα, προκειμένου να μη φανεί ότι ο ίδιος τους θεραπεύει. «Ένα παιδάκι από τη Νικήσιανη Καβάλας ήταν πολύ άρρωστο και οι γονείς του, αφού γύρισαν πολλούς γιατρούς, το έφεραν και στον Άγιο. Τους είπε ‘’έχετε το γιατρό στο σπίτι σας και έρχεστε εδώ;’’. Στη γειτονιά τους υπήρχε ένα εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου, το οποίο ήταν παραμελημένο. Ο Άγιος τους είπε να πάρουν σκόνη από το εκκλησάκι και να τρίψουν με αυτήν τα μάτια του παιδιού. Το έκαναν και ο μικρός έγινε καλά. Ο Άγιος Γεώργιος ήταν πολύ ταπεινός», σημειώνει η ηγουμένη Πορφυρία.
Για περισσότερα από δέκα χρόνια από την κοίμηση του Αγίου, η περιοχή, όπου μόναζε, παρέμεινε παραμελημένη και μετατράπηκε σε λόγγο με βάτα. Τη δεκαετία του ’70 μία γυναίκα από την περιοχή ήθελε να μονάσει και γύρισε, μαζί με άλλες γυναίκες, πολλά μέρη της χώρας, για να βρει τη γαλήνη της.
«Στον ύπνο της έβλεπε τον Άγιο, ο οποίος της έλεγε “ελάτε σε μένα” κι έτσι σκέφθηκε να τελέσουν μία αγρυπνία εδώ. Κατά τη διάρκειά της βγήκε φως από τον τάφο του Αγίου κι έπεσε πάνω της. Τι άλλο να δει; Έτσι ξεκίνησε να χτίζει το μοναστήρι, ονομάστηκε Ακυλίνα και έγινε η πρώτη ηγουμένη σε αυτό», λέει η ηγουμένη Πορφυρία.
Η αγιοκατάταξη έγινε το 2008 και όπως λέει η γερόντισσα, «αν δεν ήταν ο μητροπολίτης Παύλος, δε θα γινόταν τίποτα. Τον Άγιο Γεώργιο Καρσλίδη τον γνώριζε όλη η περιοχή, αλλά δεν ήταν γνωστός στην Αθήνα. Αγιοποιήθηκε χάρη στις ενέργειες και το ζήλο του μητροπολίτη Παύλου».
Κείμενο: Ρωμανός Κοντογιαννίδης
Φωτογραφίες: Φίλιππος Φασούλας.
pontosnews.gr
