Περίπτωση Μπουτάρη,του Δημητρίου Σ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτη)
Ο δήμαρχος της Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης, αποφάσισε να μην είναι υποψήφιος δήμαρχος στις ερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές. Αξίζει να πούμε δυο τρία πράγματα για την περίπτωσή του που είναι όντως σπάνια και ξεχωριστή. Κι ας αρχίσουμε πρώτα από τα θετικά του. Το ποιος είναι, λίγο πολύ εμείς οι Θεσσαλονικείς το γνωρίζουμε. Προσπερνώντας τους, τω όντι υφιστάμενους χαρακτηρισμούς όπως, αντισυμβατικός, ανατρεπτικός, αυθεντικός, πολιτικός ανήρ εκτός κομματικού σωλήνα και λοιπά τρισχαριτωμένα, (θαρρείς κι αυτά ζητούμε εμείς οι πολίτες από έναν πολιτικό άνδρα), μπορούμε σίγουρα να πούμε πως η Θεσσαλονίκη στις μέρες του, άφησε πίσω της την κλειστοφοβία, τη μιζέρια και το τέλμα που την είχαν οδηγήσει οι προηγούμενες κομματικές διοικήσεις, οι οποίες σίγουρα δεν υπήρξαν καλύτερες.
Είπε, ο κ. Μπουτάρης ότι ο δήμαρχος δεν είναι επάγγελμα κι ότι δεν έχει κολλήσει στην καρέκλα. Πολύ σωστά. Δύο θητείες φθάνουν. Άλλωστε είναι 76 ετών. Πρέπει λοιπόν να του προσμετρήσουμε στα θετικά το ότι επέλεξε ο ίδιος να αποχωρήσει και όχι να τον εκδιώξουν οι πολίτες με την ψήφο τους, όπως συμβαίνει με την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών. Λέει ότι συμμάζεψε τα οικονομικά του δήμου και ότι τα έβαλε με το σαθρό δημοτικό καταστημένο των συνδικαλιστών και τον διαβρωμένο δημοσιοϋπαλληλισμό της πόλης, πράμα που μένει να δειχθεί εάν ισχύει. Ο χρόνος θα το δείξει. Επίσης ανέφερε ότι δεν παραδίδει το δακτυλίδι σε κανέναν κι αυτό επίσης είναι θετικό όπως προς τιμή του είναι ότι παραδέχθηκε πως: «Δεν τα κάναμε όλα τέλεια, κάναμε και λάθη χοντρά. Ίσως λάθη που μας στοίχισαν σε δημοφιλία».
Πιθανόν να υπάρχουν κι άλλα πολλά θετικά που μπορεί κανείς να του αναγνωρίσει, ωστόσο και τα αρνητικά δεν είναι λίγα. Ή μάλλον είναι λίγα, αλλά ουσιώδη. Κατ’ αρχήν ένας πολιτικός, ένας θεσμικός άρχοντας πρέπει να σκέφτεται πολύ τι θα ειπεί πριν ανοίξει το στόμα του. Και κυρίως τι θα πράξει. Μερικά παραδείγματα:
Δήλωσε κάποτε για τον Μητροπολίτη μας: «Έχουμε ένα Μητροπολίτη, λίγο ακραίων αντιλήψεων. Εμένα με ενοχλεί όταν πάω να ακούσω τη δοξολογία, να ακούω τον εθνικό ύμνο» και ακόμη φέρεται να τον έχει αποκαλέσει «μουζαχεντίν». Μια τοποθέτηση που ίσως δεν αξίζει σχολιασμού. Μακάρι οι πολιτικοί να διαχειρίζονταν τα του οίκου τους, το ίδιο συνετά και ορθά όπως οι εκκλησιαστικοί άρχοντες το ποίμνιό τους.
Άλλοτε πάλι μιλώντας στην επίσημη πρώτη κάποιας κίνησης πρώην υπουργών του ΠΑΣΟΚ στη Σαλονίκη είπε: «Ντρέπομαι που είμαι Έλληνας γιατί όταν πάω στο εξωτερικό με αντιμετωπίζουν σαν λεπρό». Τι να πει κανείς; Μόνον ότι θα πρέπει μάλλον να επιλέγει σωστότερα τα στέκια του εξωτερικού όπου συχνάζει ο κ. Μπουτάρης. Ή ίσως να φροντίσει να αναβαθμίσει κάπως την εξωτερική εμφάνισή του (λέμε τώρα).
Ακολουθούν κι άλλα ζητήματα στα οποία επέλεξε να κρατήσει αμφιλεγόμενη στάση που εν τέλει δίχασε τους δημότες τους και προκάλεσε το δημόσιο αίσθημα: Σκοπιανό ή Μακεδονικό όπως θέλουν να το αποκαλούν κάποιοι; Την περίφημη και πολυδιαφημισμένη Gay Parade που ακόμα αναζητούμε να μάθουμε πόσο ωφέλησε την πόλη; Τις προκλητικά φιλοτουρκικές κατά καιρούς τοποθετήσεις του με τον πρόσχημα της προσέλκυσης τουριστών από την Ανατολή παραχωρώντας (λεκτικά βέβαια, διότι ευτυχώς δεν χαράσσει αυτός την εξωτερική μας πολιτική) γην και ύδωρ;
Ούτως ή άλλως πάντως, εμείς οι απανταχού Πόντιοι θα πρέπει να είμαστε πολύ χαρούμενοι που ο Μπουτάρης αποχωρεί και πλέον θα διαχειρίζεται μόνος του τα όποια προβλήματα διάρροιας (πολιτικής και ιστορικής μόνον;) που έχει, ευχόμενοί του βεβαίως περαστικά…
Γιατί διάρροιας; Διότι, θυμίζω ότι ήταν αυτός που είχε δηλώσει κάποτε σε συνέντευξή του: «χέστηκα εάν σκότωσε Έλληνες ο Κεμάλ…» και για να μην κατηγορηθούμε ότι απομονώνουμε μια φράση που μετριάζεται ή ίσως ακυρώνεται από την συνέχεια του λόγου του, παραθέτουμε όλη την πρόταση: «χέστηκα εάν σκότωσε Έλληνες ο Κεμάλ. Αυτό που ξέρω εγώ είναι ότι οι Τούρκοι τον αγαπάνε και για τον ίδιο λόγο που εμείς επισκεπτόμαστε την ιερή για μας Κωνσταντινούπολη, θέλουν να έρθουν κι εκείνοι εδώ».
Επανερχόμενοι στα πρότερα, επισημαίνουμε και πάλι: σαν άτομο ο κ. Μπουτάρης έχει κάθε δικαίωμα να εκφράζεται με απόλυτες ή και ακραίες θέσεις. Μπορεί να το κάνει στην παρέα του και με τους φίλους του, αλλά σαν δήμαρχος όχι! Ποτέ! Πρέπει να σκέπτεται πριν μιλήσει! Ο λόγος του δεν πρέπει να διχάζει αλλά να ενώνει.
Και κλείνοντας εν είδη υποσημείωσης, έχει την σημασία του να σχολιάσουμε και την τοποθέτηση του απερχόμενου δημάρχου για την υπόθεση των εβραίων της πόλης μας. Τα κάτωθι αποτελούν μικρό απόσπασμα από την ομιλία του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη στα εγκαίνια του Μουσείου Ολοκαυτώματος.
«Ποιοι θρήνησαν το 1945 τους εξαφανισμένους γείτονές τους; Ποια μνημεία στήθηκαν; Ποιες τελετές έγιναν; Μόνη η κοινότητα (η εβραϊκή), καθημαγμένη και ρακένδυτη πάλευε να ανασυστήσει την ύπαρξή της και να θρηνήσει τους νεκρούς της. Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν. Κρύφτηκαν πίσω από το δάχτυλό τους. Έκαναν πως δεν ήξεραν τι συνέβη, ποιος το έκανε, ποιος βοήθησε, ποιος προστάτευσε όταν άλλοι, πολλοί γκρέμιζαν, έκαιγαν, έκλεβαν, καταλάμβαναν τον χώρο και τα υπάρχοντα των πολλών απόντων και των λιγοστών παρόντων;»
Το ότι το θέμα του αφανισμού του μεγαλύτερου μέρους της Εβραϊκής κοινότητας της πόλης μας, ενδείκνυται ώστε να εκφωνηθεί μια συγκλονιστική ομιλία συγκινησιακώς φορτισμένη είναι ολοφάνερο, κι αυτός που την έγραψε (για να την αναγνώσει ο δήμαρχος) σίγουρα διέθετε επαρκή ιστορική και λογοτεχνική δεινότητα. Την διάβασα ολόκληρη με προσοχή. Δύσκολα μπορεί να εκφέρει κάποιος αντίθετη γνώμη για την αλήθεια και την ουσία όσων ελέχθησαν. Θα μπορούσα, προσωπικά, να σταχυολογήσω αρκετά σημεία της ομιλίας του δημάρχου και να τα προσυπογράψω δίχως τον παραμικρό δισταγμό. Μέχρις εδώ όλα καλά…
Η αντίρρησή μου: προς τι αυτό το δριμύ κατηγορώ ενάντια στους Έλληνες με αφορμή τη στάση τους απέναντι στην συμφορά των Εβραίων της πόλης μας; Δίχως καμία, κυριολεκτικά καμία, αναφορά στο τεκμηριωμένο και αναμφισβήτητο γεγονός της προσπάθειας, μια σημαντικής μερίδας ανθρώπων καθώς και κρατικών αρχών (κατοχικών εννοείται δίχως πραγματική εξουσία), να σώσουν όσους μπορούσαν από την ναζιστική θηριωδία; Ακόμη και οι κατοχικές κυβερνήσεις (κυρίως ο Τσολάκογλου) όπως και η θρησκευτική ηγεσία της χώρας, προσπάθησαν να εμποδίσουν τον εκτοπισμό (τότε δεν ήταν γνωστό ότι οι Εβραίοι επρόκειτο να αφανιστούν) των συμπολιτών μας και συχνά, αψηφώντας τους κατακτητές εξέδιδαν πλαστά δελτία ταυτότητος για τους διωκόμενους Εβραίους «βαπτίζοντάς» τους Έλληνες. Γιατί ο δήμαρχος παρουσίασε τους Θεσσαλονικείς, από αδιάφορους έως ανάλγητους;
Ναι, ίσως οι Θεσσαλονικείς θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα για να σώσουν τους συμπολίτες τους Εβραίους από τα χέρια των Ναζί, ωστόσο, πριν τους καταδικάσουμε όπως πρόθυμα έπραξε ο Μπουτάρης στην ομιλία του, θα έπρεπε να δώσουμε και το ιστορικό περίγραμμα μιας εποχής που η ηθική, η ανθρωπιά, η αλληλεγγύη, είχαν παρασυρθεί στη δίνη, είχαν εκτοπιστεί στην άβυσσο ενός φοβερού πολέμου. Φυσικά υπήρξαν διαρπαγές περιουσιών, λεηλατήσεις, φόνοι, καταχρήσεις. Οι κατοχικές αρχές της πόλης μοίραζαν ακίνητα, επιχειρήσεις και περιουσίες εκτοπισμένων Εβραίων σε συνεργάτες τους. Δεν ήταν ωστόσο όλοι οι Θεσσαλονικείς συνεργάτες των Γερμανών και δοσίλογοι. Το ποιοι ωφελήθηκαν από τις διαρπαγές αυτές, μπορούμε να το μάθουμε αν διαβάσουμε πολύ προσεχτικά την Ιστορία της εποχής εκείνης. Θα ανακαλύψουμε ονόματα που θα μας εκπλήξουν! Ως βλάχος ο κ. Μπουτάρης και επαρκής(;) γνώστης της Ιστορίας, σίγουρα θα ξέρει κάτι περισσότερο από εμάς… ’’Η πόλη, η κοινωνία, η χώρα ολόκληρη, αδιαφόρησαν…’’ αναφέρει στην ομιλία του ο Μπουτάρης, πράγμα που είναι απολύτως ανακριβές. Κάποιοι αδιαφόρησαν και κάποιοι ωφελήθηκαν από τον αφανισμό των Εβραίων της πόλης μας. Κι αυτοί οι τελευταίοι, έχουν ονόματα, διευθύνσεις και απογόνους (απογόνους που δεν φταίνε σε τίποτα). Δεν πρέπει να διαχέουμε τις ευθύνες για το ξεκλήρισμα της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης σ’ όλη την κοινωνία, διότι έτσι ελαχιστοποιούμε την ευθύνη των λίγων πραγματικών ενόχων.
Το λοιπόν, παραιτούμενος της διεκδίκησης για τη δημαρχεία της Σαλονίκης, ο κ. Μπουτάρης μπορεί να είναι βέβαιος ότι προσφέρει την ύψιστη μέχρι σήμερα υπηρεσία του σ’ αυτήν την πόλη… και στον εαυτό του επίσης…
Αυτά…
*Ο Δημήτριος Σ. Παπαδόπουλος (Σταυριώτης) είναι συγγραφέας ιστορικών μυθιστορημάτων
