Μικροπλαστικά, η αόρατη απειλή κατά της υγείας
Οι επιστήμονες τα ονομάζουν «αόρατη απειλή». Χάρη στο απειροελάχιστο μέγεθός τους, τα μικροπλαστικά διεισδύουν εύκολα στον οργανισμό μας – μάλιστα οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος βρίσκεται στον αέρα και όχι στο νερό όπως πιστεύαμε. Η επιστημονική συζήτηση κινείται σε δύο επίπεδα: στην απαγόρευση της άσκοπης χρήσης τους και στην εξεύρεση νέων τρόπων «συγκράτησής» τους.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα νέο βιβλίο για το θέμα («Μικροπλαστικά σε νερό και απόβλητα», εκδ. International Water Association). Το υπογράφουν η Χρυσή Καραπαναγιώτη, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πατρών και ο Γιάννης Καλαβρουζιώτης, καθηγητής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. «Το θέμα των μικροπλαστικών είναι “παρθένο” επιστημονικά. Τα τελευταία χρόνια όλοι συζητούν για τα πλαστικά, αλλά η μελέτη για τα μικροπλαστικά είναι περιορισμένη», λέει ο κ. Καλαβρουζιώτης. «Ομως τα μικροπλαστικά βρίσκονται παντού, είτε ως πρόσθετα, λ.χ. σε μια οδοντόκρεμα, είτε ως δευτερογενή υλικά, που απελευθερώνονται από τη χρήση κάποιου προϊόντος: για παράδειγμα τα συνθετικά χαλιά που έχουμε στο σπίτι απελευθερώνουν μικροΐνες στον αέρα, ή κατά το πλύσιμο των ρούχων μας περνούν στο νερό και από εκεί στη θάλασσα».
Οι επιπτώσεις τους στην υγεία δεν έχουν ακόμα μελετηθεί επαρκώς. «Εχουμε στοιχεία μόνο για ανθρώπους που εκτίθενται επί μακρόν λόγω της εργασίας τους – για παράδειγμα σε όσους εργάζονται στην κλωστοϋφαντουργία», εξηγεί στην εφημερίδα «Καθημερινή» η κ. Καραπαναγιώτη. «Από ό,τι φαίνεται, το πιο επικίνδυνο για τον οργανισμό μας είναι η κατάποσή τους. Γενικώς, το 85% των μικροπλαστικών βρίσκεται στον αέρα στους εσωτερικούς χώρους».
Οσον αφορά τη θάλασσα, οι κυριότερες πηγές ρύπανσης είναι τα λύματα και οι ποταμοί. «Μέσα από καθημερινές συνήθειες, το πόσιμο νερό μετατρέπεται σε λύματα: από την πόση του, έως τις δουλειές για τις οποίες το χρησιμοποιούμε. Τα λύματα μεταφέρονται σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, που μειώνουν τη συγκέντρωση των αιωρούμενων στερεών και των διαλυμένων οργανικών ουσιών στο νερό», εξηγεί ο κ. Καλαβρουζιώτης. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων μειώνουν τη συγκέντρωση των μικροπλαστικών στο νερό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η αποτελεσματικότητα της απομάκρυνσης είναι πάνω από 98%. Παρ’ όλα αυτά, εκατομμύρια μικροπλαστικά σωματίδια απελευθερώνονται καθημερινά στο περιβάλλον από κάθε σταθμό επεξεργασίας λυμάτων».
Παράλληλα, τα μικροπλαστικά οδηγούνται στο χώμα μέσω της λυματολάσπης, στις περιοχές όπου αυτή χρησιμοποιείται ως εδαφοβελτιωτικό. «Χιλιάδες τόνοι μικροπλαστικών απελευθερώνονται κάθε χρόνο σε ευρωπαϊκά εδάφη μέσω της εφαρμογής της ιλύος. Παγκοσμίως, όμως, μόνο το 15-20% των λυμάτων υπόκειται επεξεργασία, ενώ η λυματολάσπη απορρίπτεται στη θάλασσα. Με αυτόν τον τρόπο, εξαιρετικά υψηλές ποσότητες μικροπλαστικών φτάνουν απευθείας στο υδάτινο περιβάλλον», καταλήγει ο κ. Καλαβρουζιώτης.
Οσο για το μέλλον; «Η Ε.Ε. σήμερα συζητεί την απαγόρευση άσκοπης χρήσης σε προϊόντα όπως τα καλλυντικά», λέει η κ. Καραπαναγιώτη. «Παράλληλα, η επιστήμη αναζητεί τρόπους να τα συγκρατήσει κοντά στην πηγή παραγωγής τους. Για παράδειγμα, στην Ιαπωνία τα πλυντήρια πρέπει υποχρεωτικά να έχουν “παγίδες” για τις ίνες των ρούχων. Η καλύτερη λύση, βέβαια, θα ήταν να συγκρατούνται στους βιολογικούς καθαρισμούς, όμως η τεχνολογία δεν είναι ακόμα επαρκής».
