«Προσφυγιά Ελλήνων»: Μια ταινία ωδή στους πρόσφυγες της Ανατολής και στις αλησμόνητες πατρίδες
Ένα μουσικό ταξίδι στις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής και στον πόνο των ξεριζωμένων. Μια γεμάτη συγκίνηση «κραυγή» για τις τραγικές ιστορίες που εκτυλίχθηκαν στις δυσχιλιόχρονες αυτές εστίες του ελληνισμού, με θύματα αθώους οικογενειάρχες, γυναίκες και μικρά παιδιά. Μια κατάθεση ψυχής κι ένα εκκωφαντικό μήνυμα ότι δεν θα λησμονηθούν ποτέ τα όμορφα τοπία, τα μεγαλειώδη μνημεία, ο πολιτισμός, η ζωή και οι στιγμές που αναγκάστηκαν με τη βία να αφήσουν εκεί οι πρόσφυγες.
Αυτή είναι η 45 λεπτών Προσφυγιά Ελλήνων, που σκηνοθέτησε και «έντυσε» με πασίγνωστα τραγούδια του Πόντου, της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης ο Χρήστος Κεμανετζίδης. Μια ωδή στον ελληνισμό της Ανατολής με τη συμμετοχή πασίγνωστων ηθοποιών και τραγουδιστών.
Η ταινία είναι γυρισμένη σε Κιλκίς, λίμνη Κερκίνη, Καβάλα, Θεσσαλονίκη και αλλού, σε τοπία που παραπέμπουν στα μέρη όπου ζούσαν οι Έλληνες της Ανατολής. Όπως λέει στο pontosnews.gr ο Χρήστος Κεμανετζίδης, μέχρι το τέλος Ιανουαρίου θα είναι έτοιμη για προβολή.
Ήδη βρίσκεται σε συζητήσεις με τρεις τηλεοπτικούς σταθμούς πανελλαδικής εμβέλειας, καθώς και με έναν κινηματογράφο στην Κατερίνη. Όμως η πρεμιέρα θα γίνει στο κανάλι του Χρήστου Κεμανετζίδη στο YouTube.
«Όταν ξεκίνησα την ταινία δεν είχα στο μυαλό μου τη θλιβερή επέτειο της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ξεκίνησα μέσα στην πανδημία. Επικοινώνησα με συνεργάτες και φίλους, τους είπα την ιδέα μου και μου έλεγαν “είσαι σίγουρα τρελός που κάνεις τέτοια σχέδια μέσα στην καραντίνα”.
»Εγώ όμως ήμουν αποφασισμένος. Είπα ότι θα το ξεκινήσω και θα το τελειώσω. Πρόκειται για ένα ταξίδι που παραπέμπει ξεκάθαρα στα τραγικά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής.
»Ο αρχικός σκοπός μου ήταν να γυρίσω μια ταινία διάρκειας 15 λεπτών, και τελικά βγήκε 45 λεπτά. Άλλαξα πολλούς τίτλους διότι συνεχώς έβαζα κι έβγαζα πράγματα. Αρχικά σχεδίαζα να είχε ολοκληρωθεί μέσα σε 8 μήνες, αλλά τελικά χρειάστηκε 1,5 χρόνος. Σε αυτό, βέβαια, συνέβαλε η πανδημία, αλλά και το γεγονός ότι οι ενορχηστρώσεις είναι μεγαλειώδεις. Είναι πολύ φορτωμένες με μουσικά όργανα και έχουν πολλά εφέ. Ακόμα και οι γλάροι ακούγονται που πετούν γύρω από τα καραβάκια», τονίζει.
H κεμεντζέ «αγκαλιάζει» τους ξεριζωμένους
Η Προσφυγιά Ελλήνων ξεκινά με μια οικογένεια στον Πόντο, και συγκεκριμένα στην Τραπεζούντα, η οποία, αφότου χάνει ένα μέλος της –έναν νεαρό άντρα– είναι αναγκασμένη να εγκαταλείψει την πατρογονική εστία της και να φύγει για την Ελλάδα. Η αιτία είναι η Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού και ο αναγκαστικός ξεριζωμός.
Το ρόλο του τραγικού πατέρα που χάνει τον γιο του αποδίδει ο Τάκης Βαμβακίδης. Μαζί με την τραγική ιστορία της συγκεκριμένης οικογένειας ακούγεται το μοναδικό τραγούδι που έγραψε για την ταινία ο Χρήστος Κεμανετζίδης.
Όλα τα υπόλοιπα τραγούδια είναι παραδοσιακά· ακούγονται το «’Πάρθεν η Ρωμανία» που αποδίδει ο Δημήτρης Καρασαββίδης και το «Αφήνω γεια σας άρχοντες» που ερμηνεύει παίζοντας και λύρα ο Μιχάλης Καλιοντζίδης.
«Η Σμύρνη μάνα μ΄ καίγεται» και το «Τη Υπερμάχω»
Με την ηθοποιό Θεώνη Κοσμά την ώρα που ταξιδεύει για την Ελλάδα να εξηγεί και να αναπολεί πόσο όμορφη ήταν η Σμύρνη πριν από την καταστροφή της, ο σκηνοθέτης μάς μεταφέρει σε μια άλλη αλησμόνητη πατρίδα. Κοντά της ένα μπουκέτο από όμορφες αλλά ταυτόχρονα θλιμμένες κοπέλες με παραδοσιακές φορεσιές.
Η συγκεκριμένη ενότητα ντύνεται μουσικά με το «Σαν πας στα ξένα» που αποδίδει η Ρία Ελληνίδου και με το «Η Σμύρνη μάνα μ’ καίγεται» που ερμηνεύει η Ελένη Τσαλιγοπούλου.
Ιδιαιτέρως συγκινητική είναι μία ακόμα σκηνή, όπως την περιγράφει ο Χρήστος Κεμανετζίδης: Γυναίκα που έχασε τον άντρα της και πρέπει να αφήσει την πατρογονική της εστία λόγω του ξεριζωμού δέχεται την πρόταση από έναν οικογενειακό τους φίλο να μείνει στην Τουρκία μαζί του. Όμως την ώρα που προσκυνά τον τάφο του άντρα της παίρνει την απόφαση να φύγει για την Ελλάδα. Στο ρόλο της χήρας η Μελίνα Γιαλαμά.
Με το «Σαν τα μάρμαρα της πόλης» και τη φωνή του Ζαφείρη Μελά το φιλμ θα μας μεταφέρει στη μεγαλοπρεπέστερη όλων πόλη, της παγκόσμιας ιστορίας και του ελληνισμού, την Κωνσταντινούπολη.
Με πλάνα με ειδικά εφέ, με ανέμους και καταιγίδες μέσα στην Αγια-Σοφία και με αφηγητή τον Τάσο Νούσια, η αφήγηση αφορά την Άλωση της Πόλης και στην οθόνη ξεδιπλώνεται το πολεμοχαρές «σμήνος» που βεβήλωσε την Αγία Τράπεζα της μεγαλειώδους εκκλησιάς.
Οι ήχοι και ο ρυθμός του «Τη Υπερμάχω», του θεόπνευστου αφιερωμένου στην Υπεραγία Θεοτόκο ύμνου, δονεί την «ατμόσφαιρα» στο τέλος της ταινίας. Η ερμηνεία είναι από τον Χρήστο Χαλκιά και ιεροψάλτες. Τα συγκεκριμένα πλάνα γυρίστηκαν μέσα στο ναό της Παναγίας Δεξιάς που βρίσκεται στην περιοχή της Καμάρας στη Θεσσαλονίκη.
«Για να ολοκληρωθεί η ταινία με βοήθησε μια πλειάδα συνεργατών και τεχνικών. Τα κείμενα είναι των Γιώργου Γεωργιάδη, Δημήτρη Πιπερίδη και Γιώργου Συμεωνίδη. Θέλω να ευχαριστήσω για μία ακόμα φορά τους φίλους χορηγούς», σημειώνει στο pontosnews.gr ο Χρήστος Κεμανετζίδης.
