Δημήτρης Τουφεξής: Οι άνθρωποι που έχουν μεγάλη σημασία είναι οι απλοί ακροατές
Γεννημένος στην Αίγυπτο, ο Δημήτρης Τουφεξής, ήδη από νιάτο, έμελλε να κατακτήσει τον σεβασμό των ακροατών του και να ικανοποιήσει μέχρι και τα πιο απαιτητικά «αυτιά», χάρη στο ταλέντο του.
Ο ίδιος ίσως να αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα παιδιών που πρώτα έμαθαν τις νότες και μετά τα γράμματα, καθώς μόλις από την ηλικία των τριών διέσχισε τα πρώτα του βήματα, ανακαλύπτοντας έναν κόσμο αφιερωμένο στη μουσική, έχοντας ως συνοδοιπόρο τον πατέρα του.
Περίπου μία δεκαετία μετά τη γέννησή του, μετακομίζει στην Αθήνα μαζί με την οικογένειά του, χωρίς έως τότε να γνωρίζει πως η Ελλάδα δεν θα ήταν ο τελικός προορισμός, αλλά η αφετηρία για ένα μακρινό ταξίδι, που θα οδηγούσε σε μεγάλες διακρίσεις και επιτυχίες, όπως αρμόζει άλλωστε, σε ένα χαρισματικό καλλιτέχνη σαν τον ίδιο.
Κάπως έτσι τύχη και ταλέντο συνομωτούν και ο δεκάχρονος Δημήτρης Τουφεξής βρίσκεται ανάμεσα στους δρόμους της Νέας Υόρκης, έτοιμος να βάλει το δικό του λιθαράκι στην τέχνη της μουσικής, ακολουθώντας απλά το πάθος του.
Πώς καταλήξατε στην ηλικία των δέκα ετών να βρίσκεστε με διπλή υποτροφία σε ένα από τα καλύτερα καλλιτεχνικά σχολεία της Νέας Υόρκης
Θεωρώ πως με οποιοδήποτε ταλέντο και σκληρή δουλειά κάποιος μπορεί να φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο. Κατά τη γνώμη μου όμως, παίζει σημαντικό ρόλο και η τύχη. Προσωπικά υπήρξα σε πολλά πράγματα τυχερός. Όταν η οικογένεια μου έφυγε από την Αίγυπτο και ήρθε στην Ελλάδα για μόνιμη εγκατάσταση ήμουν μόνο εννέα ετών. Εμφανιζόμουν με τον Μίμη Πλέσσα και με ένα διάσημο conferencier της εποχής, τον Γιώργο Οικονομίδη στο Άλσος, στο Πεδίο του Άρεως και στο ραδιόφωνο. Ένα βράδυ η οικογένεια μου βγήκε για φαγητό σε μία τοπική ταβέρνα. Εκεί κάποιος με αναγνώρισε και μου ζήτησε να πάω σε ένα παλιό πιάνο που υπήρχε στο χώρο και να παίξω κάτι. Έτσι και έκανα. Έτυχε την ίδια βραδιά να βρίσκεται εκεί και ένας πολύ ευκατάστατος Aμερικάνος με την Κύπρια σύζυγό του. Μόλις τελείωσα το κομμάτι, η κυρία πλησίασε στο τραπέζι και προσφέρθηκε να κάνει τα έξοδα σε όλη την οικογένεια για να πάμε στην Αμερική και συγκεκριμένα στη Νέα Υόρκη. Αυτό και κάναμε. Εκεί πέρασα από μία ακρόαση στη διάσημη σχολή Julliard Schoolof Music όπου πήρα μια υποτροφία και τελικά καταλήξαμε να μείνουμε εκεί 27 χρόνια. Πήρα διπλή υποτροφία, κάτι που σήμαινε πως θα παρακολουθούσα δύο μαθήματα την εβδομάδα αντί για ένα. Σπούδασα εκεί 13 χρόνια ολοκληρώνοντας τις σπουδές μου με ένα Master της μουσικής και ένα επιπλέον ειδικό δίπλωμα (Master) με εξειδίκευση στο έργο του Johannes Brahms.
Υπάρχει κάποιο πρόσωπο που θαυμάζατε ως παιδί;
Σαν παιδί, όταν ζούσα στην Αίγυπτο, αλλά και στην Ελλάδα μετά, πριν μετακομίσουμε στην Αμερική τα πράγματα ήταν πολύ απλά. Υπήρχε μόνο το ραδιόφωνο, δεν είχαμε περιοδικά και άλλα μέσα όπως έχουν σήμερα οι νέοι άνθρωποι με το Internet και το Youtube. Με τα εργαλεία αυτά έχουν πρόσβαση και ατελείωτες ευκαιρίες να ακούσουν, να δουν και να θαυμάσουν. Η επαφή που είχα ήταν σε καμιά τυχαία ταινία, κάτι που μπορεί να άκουγα στο ραδιόφωνο ή να διάβαζα σε κάποια εφημερίδα. Θαύμαζα πολύ συνθέτες όπως τον Beethoven και τον Bach, συνθέτες που έγραψαν υπέροχη κινηματογραφική μουσική της τότε εποχής αλλά και πολλούς μουσικούς , όπως τον Rubinstein. Έτρεφα επίσης, μεγάλο θαυμασμό για τους κατασκευαστές εγχόρδων. Όταν έμαθα αργότερα περισσότερα για τον Stradivarius, τον Amarti η εκτίμηση μου έγινε ακόμη μεγαλύτερη.
Από το οικογενειακό περιβάλλον θαύμαζα πολύ τον παππού μου, τον συνονόματο Δημήτρη Τουφεξή, ο οποίος υπήρξε ένας άνθρωπος πολύ εργατικός, δοτικός, αλτρουιστής, που επιθυμούσε πάντα να προσφέρει σε άλλους. Πολλές φορές οι ευαίσθητοι αυτοί άνθρωποι στο τέλος πληρώνουν ένα τίμημα για την μεγάλη τους καλοσύνη. Ήμουν έξι επτά ετών όταν ένα βράδυ ο παππούς μου επέστρεψε από τη δουλειά του, τον είχαν στεναχωρήσει και αναστατώσει σε σχέση με ένα επαγγελματικό θέμα. Έπαθε ανακοπή και πέθανε, ήταν μόλις 63 χρόνων.
Έχετε υπάρξει μέσα σε επιβλητικές αίθουσες και παράλληλα έχετε συνεργαστεί με κορυφαίους καλλιτέχνες. Τι ορίζετε όμως εσείς ως επιτυχία; Δεδομένου ότι οι μουσικές σας διακρίσεις ξεκίνησαν ήδη από τα παιδικά σας χρόνια, πότε συνειδητοποιήσατε για πρώτη φορά την αξία όλων όσων έχετε καταφέρει;
Και πάλι επανέρχομαι στο θέμα της τύχης σε σχέση με την επιτυχία. Τα χρόνια 1962-1963 ήταν το πρώτο διάστημα που βρεθήκαμε στην Αμερική. Είχα την τύχη να εμφανιστώ σε πολλά τηλεοπτικά προγράμματα, σαν ένα μικρό παιδάκι που έπαιζε όλα τα είδη της μουσικής. Αυτό μου έδωσε μεγάλη προβολή, βοηθώντας ταυτόχρονα οικονομικά τους γονείς μου να αγοράσουν το πρώτο τους σπίτι. Τότε δεν έπαιζα μόνο κλασική μουσική, ήμουν πολύ μικρός και είχα πολύ δρόμο μπροστά μου για να καταφέρω να αποδείξω και να πείσω πως είχα την ικανότητα να ερμηνεύσω τους μεγάλους δημιουργούς. Έπαιζα δικά μου κομμάτια, έπαιζα διασκευές από κομμάτια που άκουγα στο ραδιόφωνο, όπως το πέταγμα της μέλισσας του Rimsky Korsakov, latin μουσική, jazz μουσική και μουσική από ταινίες. Όλα συνέβαιναν πάρα πολύ γρήγορα. Τώρα που προσπαθώ να τα επαναφέρω στη μνήμη μου, πολλά από αυτά τα γεγονότα δεν τα θυμάμαι σχεδόν καθόλου. Πάντα είχα όμως μία αίσθηση πως οι σημαντικοί άνθρωποι με τους οποίους συνεργάστηκα και με βοήθησαν απερίγραπτα, μαέστροι, συνάδελφοι, managers, ήταν άνθρωποι που είχαν τη δύναμη να βοηθήσουν.
Με το πέρασμα του χρόνου συνειδητοποίησα πως οι άνθρωποι που έχουν μεγάλη σημασία είναι οι απλοί ακροατές. Άνθρωποι που πολλές φορές δεν έχουν εξειδικευμένη γνώση πάνω στη μουσική, άνθρωποι που δεν έχουν τη δύναμη να βοηθήσουν, αλλά έρχονται με ανοιχτή καρδιά, να σε ακούσουν, να τους αγγίξεις, να τους προσφέρεις μία δύο στιγμές συγκίνησης και αυτοί είναι τελικά που σε ακολουθούν παντού. Έρχονται, σε στηρίζουν, αυτούς πρέπει να σκέφτεσαι όταν ανεβαίνεις στη σκηνή ερμηνεύεις έργα.
Καθώς τα χρόνια περνούσαν σταμάτησα να παίζω διάφορα είδη μουσικής και εστίασα στους μεγάλους κλασικούς δημιουργούς. Τότε όλα έγιναν πολύ πιο δύσκολα γιατί το βάρος που σήκωνα ήταν πολύ μεγαλύτερο. Το ίδιο βάρος αισθάνομαι κάθε φορά, προκειμένου να αποδώσω και να δικαιώσω όσο καλύτερα μπορώ τα αριστουργήματα του Bach, Beethoven, Liszt, Rachmaninoff, Chopin και τόσων άλλων μεγάλων δημιουργών.
Για μένα επιτυχία υπήρξε το ότι κατάφερα να έχω ένα μόνιμο ακροατήριο που με στήριζε και με στηρίζει στις εμφανίσεις μου, ταξιδεύοντας πολλές φορές κάποια απόσταση δίνοντας το χρόνο τους και τα χρήματα τους για να με ακούσουν. Οι άνθρωποι που έρχονται μετά το τέλος της συναυλίας στα καμαρίνια και μου υπενθυμίζουν πότε με άκουσαν τελευταία φορά, ποιο έργο είχα παίξει κάνοντας κάποια ανθρώπινα, απλά, αγνά και ειλικρινή σχόλια. Αυτό για μένα είναι η επιτυχία!
Με την παραγωγή της μουσικής να αυξάνεται διαρκώς και νέες τάσεις να έρχονται στο προσκήνιο, πιστεύετε πως η κλασική μουσική έχει «θαφτεί» κάπου βαθιά για τη νέα γενιά;
Βομβαρδιζόμαστε κάθε μέρα από τόσα διαφορετικά μέσα, μουσικές, ταινίες. Αυτό σίγουρα αποσπάει την προσοχή από τους νέους στο να αφοσιωθούν ουσιαστικά και βαθιά σε κάτι το οποίο έχει κλασική ρίζα, υπάρχει για εκατοντάδες χρόνια και έχει πολλή μεγάλη σημασία στην εξέλιξη του ανθρώπινου μυαλού και της ανθρώπινης ψυχής.
Στα χρόνια της Αναγέννησης στην Ευρώπη εξελίχθηκαν τα καλλιτεχνικά πράγματα, στο τραγούδι, στα όργανα, στη σύνθεση, στη ζωγραφική, στη γλυπτική. Η Ελλάδα βρισκόταν υπό κατοχή. Όλη αυτή η περίοδος δεν υπήρξε. Έτσι δεν μπορούμε να έχουμε την ίδια την απαίτηση από τους νέους που μεγάλωσαν από γονείς που μαζί με τους παγκόσμιους πολέμους δυσκολεύτηκαν πάρα πολύ να έχουν ακόμη και απλά καθημερινά πράγματα. Σε χώρες όπως είναι η Ιταλία, η Γερμανία ή η Αγγλία όπου υπήρξαν αυτά τα τετρακόσια χρόνια που εμείς δεν είχαμε, τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά.
Είναι εντυπωσιακό πάντως πως απλοί άνθρωποι που ζουν εδώ στην Ελλάδα, που δεν έχουν ταξιδέψει, δεν έχουν ασχοληθεί με την κλασική μουσική, είναι άνθρωποι που στηρίζουν τα παιδιά τους. Στέλνουν τα παιδιά τους σε ωδεία, τα στηρίζουν πρακτικά και συναισθηματικά, υποστηρίζοντας την αξία της ίδιας της μουσικής τέχνης.
Αν τα συνυπολογίσουμε όλα, θεωρώ πως είμαστε σε καλό δρόμο. Η τηλεόραση και το ραδιόφωνο, πλην περιορισμένων εξαιρέσεων δυστυχώς δεν βοηθούν προς την ανάδειξη και προαγωγή της κλασικής παιδείας μέσω της μουσικής. Υπάρχει πλήθος τηλεοπτικών παιχνιδιών, reality και εκπομπών που προσωπικά μου φαίνονται άσκοπα, ανούσια και χωρίς καμία αξία. Βέβαια το κυρίαρχο κριτήριο όλων αυτών των παραγωγών είναι το οικονομικό. Έτσι και να υπήρχε και ένα αξιόλογο πρόγραμμα που θα παρουσίαζε αξιόλογους νέους μουσικούς, θα είχε μικρή ανταπόκριση και πολύ πιθανόν θα χανόταν πριν καλά καλά ξεκινήσει. Εύχομαι στο μέλλον να υπάρξει σε κάθε ιδιωτικό κανάλι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα ένα πρόγραμμα που θα αναδεικνύει νέους καλλιτέχνες, μουσικούς αλλά και νέους δημιουργούς όλων των παραστατικών τεχνών. Το χρειαζόμαστε !
Επιστρέψατε για τρίτη φορά στη Σχολή Μουσικής του κυρίου Τομπάζη, προκειμένου να διεξαγετε ένα σεμινάριο, ενώ θα ακολουθήσει και συναυλία. Ποια κατά τη γνώμη σας είναι τα κατάλληλα εφόδια που πρέπει να δίνουν Ωδεία και δάσκαλοι στους μαθητές για την καλλιέργεια μίας ουσιαστικής μουσικής παιδείας;
Είναι όντως η τρίτη μου επίσκεψη στη φιλόξενη και εξαιρετική Σχολή Μουσικής του κ. Τομπάζη, επιστρέφοντας σε μία από τις πολύ αγαπημένες μου πόλεις, τη Θεσσαλονίκη. Έχω πολύ όμορφες αναμνήσεις από την πόλη αυτή, πάρα πολύ καλούς φίλους και εξαιρετικούς νεότερους συναδέλφους και συνεργάτες. Θα έχω τη ευκαιρία να ακούσω πολλά νέα παιδιά που έρχονται από διαφορετικά μέρη, από άλλα ωδεία και μουσικές σχολές και να τους πω κι εγώ λίγα πράγματα για τα έργα που ετοιμάζουν με την καθοδήγηση σοβαρών μουσικοπαιδαγωγών. Αυτό είναι κάτι που με ευχαριστεί ιδιαίτερα. Πρέπει να πω πως η ατμόσφαιρα στη Μουσική Σχολή του κ. Τομπάζη είναι τόσο ζεστή, ευχάριστη, χαλαρή και δημιουργική που με κάνει να περιμένω τη συνάντηση αυτή με ενθουσιασμό.
Είναι αξιοθαύμαστο πως υπάρχουν άνθρωποι, ιδρυτές και διευθυντές ωδείων οι οποίοι κάνουν αυτό το κάτι παραπάνω, όπως είναι η συναυλία των συμμετεχόντων που θα ακολουθήσει τη λήξη του σεμιναρίου, την Κυριακή το βράδυ στο Βαφοπούλειο. Το σεμινάριο βοηθάει με την έννοια πως πρόκειται ουσιαστικά για μία πρόβα με κάποιον επίσημο ακροατή, γνώστη του αντικειμένου με μεγάλη εμπειρία, ο οποίος βοηθάει σε αυτά τα τελευταία βήματα πριν την τελειοποίηση του έργου και πριν την επίσημη εμφάνιση και ερμηνεία μπροστά σε κοινό. Είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για τους νέους μουσικούς να έχουν την ευκαιρία να προετοιμάσουν κάτι καλά και να το παρουσιάσουν σε ένα μικρό , μεσαίο ή μεγάλο ακροατήριο. Είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από το κανονικό μάθημα, τη μελέτη, είναι κάτι απαραίτητο για τη σωστή μουσική τους προετοιμασία. Είναι πολύ σημαντικό εφόδιο το οποίο οφείλουν να προσφέρουν οι δάσκαλοι ωθώντας τους μαθητές τους να παίρνουν μέρος όταν τους δίνονται παρόμοιες ευκαιρίες. Ο κ. Τομπάζης βοηθάει πολύ σε αυτό και θέλω να τον ευχαριστήσω εκ μέρους των νέων που θα έρθουν να παρουσιάσουν τη δουλειά τους. Θέλω επίσης, να ευχαριστήσω να ευχαριστήσω θερμά την κ. Ευαγγελία Αντύπα, εξαιρετική συνάδελφο που αναλαμβάνει κάθε χρόνο όλη την οργάνωση και τον συντονισμό του σεμιναρίου.
Από καρδιάς σας το λέω έρχομαι με μεγάλο ενθουσιασμό για να ακούσω τα παιδιά το Σαββατοκύριακο στην όμορφη Θεσσαλονίκη.
Ο Δημήτρης Τουφεξής θα βρίσκεται στη Μουσική Σχολή «Τομπάζης» το Σάββατο 11 και την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2023. Υπό την επίβλεψή του θα διεξαχθεί ένα masterclass πιάνου και Μουσικής Δωματίου για τους ενδιαφερόμενους σπουδαστές. Το διήμερο θα ολοκληρωθεί με μία συναυλία, όπου θα εμφανιστούν επιλεγμένοι συμμετέχοντες από το σεμινάριο, καθώς και ο ίδιος, στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο Θεσσαλονίκης.
Αρθρογράφος Μαρίνα Τομπάζη
